تاثیر کاربرد 5 ساله کودهای آلی(کمپوست زباله شهری و ورمی کمپوست) با و بدون کودشیمیایی بر فراهمی عناصر غذایی در خاک و جذب آن در گیاه گندم

بمنظور بررسی اثرات کاربرد 5 ساله کودهای آلی (کمپوست زباله شهری و ورمی کمپوست) با و بدون کودشیمیایی بر فراهمی عناصر غذایی در خاک و جذب آن در گیاه گندم،، تحقیقی با طرح بلوک کامل تصادفی و در قالب اسپلیت پلات، در 4 تکرار در سال زراعی 1388، بصورت گلدانی در گلخانه پژوهشی گروه علوم خاک اجرا گردید. در این طرح فاکتور اصلی 10 سطح کودی شامل: شاهد (عدم مصرف کودهای آلی و شیمیایی)، کودشیمیایی طبق آزمون خاک (200 کیلوگرم اوره، 150 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل و 100کیلوگرم سولفات پتاسیم درهکتار)، 4 سطح کمپوست زباله شهری (20 و40 تن در هکتار بدون کود-شیمیایی و همراه با نصف کودشیمیایی طبق آزمون خاک) و 4 سطح ورمی کمپوست (20 و40 تن در هکتار بدون کود شیمیایی و همراه با نصف کودشیمیایی طبق آزمون خاک) و فاکتور فرعی نیز دوره های کوددهی (3 دوره کوددهی طی سالهای 87-85 و 2 دوره عدم کوددهی بعد از آن و 5 دوره کوددهی متوالی طی سالهای 88-85) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که کاربرد کودهای آلی در کلیه سطوح، سبب افزایش هدایت الکتریکی، میزان کربن آلی، نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم و عناصر کم مصرف (روی، آهن، منگنز و مس) قابل جذب خاک و افزایش تجمع عناصر مذکور در اندام های مختلف (برگ پرچم، کاه و کلش و دانه) گندم نسبت به تیمار شاهد گردید. مقایسه تعداد دفعات کوددهی نشان داد که با افزایش دوره های کوددهی از 3 به 5 دوره متوالی، غلظت روی قابل جذب خاک، میزان تجمع فسفر، آهن و مس در برگ پرچم، کاه و کلش و دانه، میزان تجمع روی و منگنز در برگ پرچم و دانه و میزان تجمع پتاسیم در برگ پرچم گندم بطور قابل ملاحظه ای افزایش یافت (01/0 p ?). همچنین عکس العمل تیمارهای کودی در برابر دوره های کوددهی بر برخی از فاکتورها از قبیل پی هاش خاک و میزان فسفر جذب شده در کاه و کلش گیاه تحت کشت تأثیر معنی داری گذارده است (01/0 p ?). بیشترین میزان اسیدیته خاک با کاربرد 5 دوره متوالی 20 و 40 تن ورمی کمپوست در هکتار و بالاترین مقدار هدایت الکتریکی، کربن آلی و نیتروژن کل خاک در اثر کاربرد 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی تجمع یافت. ضمناً حداکثر غلظت فسفر قابل جذب خاک در اثر کاربرد 40 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی و بالاترین غلظت پتاسیم، روی، آهن، منگنز و مس قابل-جذب خاک در اثر کاربرد 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار حاصل شد که بترتیب نسبت به تیمار شاهد 6/1، 64/0، 4/5، 93/1، 2/3 و 24/4 برابر افزایش یافت. در برگ پرچم گندم بیشترین غلظت نیتروژن (61/4 درصد) در اثر کاربرد 40 تن ورمی-کمپوست در هکتار بهمراه نصف کود شیمیایی، فسفر (21/0 درصد)، پتاسیم (35/1 درصد)، روی (56/46 میلی گرم بر کیلوگرم)، آهن (84/1353 میلی گرم بر کیلوگرم) و مس (97/8 میلی گرم بر کیلوگرم) در اثر کاربرد 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی حاصل شد. علاوه بر آن کاربرد 5 دوره متوالی 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی بالاترین غلظت منگنز برگ پرچم (18/45 میلی گرم بر کیلوگرم) را حاصل نموده است. همچنین نتایج نشان داد که حداکثر جذب نیتروژن و فسفر کاه و کلش بترتیب با کاربرد 20 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی و کاربرد 5 دوره متوالی همین تیمار حاصل شد. بیشترین میزان پتاسیم و عناصر کم مصرف (روی، آهن، منگنز و مس) جذب شده توسط کاه و کلش نیز در تیمار 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی مشاهده شد. در دانه بیشترین جذب نیتروژن (1/586 میلی گرم در گلدان)، فسفر (6/43 میلی گرم در گلدان) و پتاسیم (2/125 میلی گرم در گلدان) با کاربرد 20 تن ورمی کمپوست در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی و نیز بیشترین جذب روی (16/1 میلی گرم در گلدان)، آهن (14/1 میلی گرم در گلدان)، منگنز (56/0 میلی گرم در گلدان) و مس (25/0 میلی گرم در گلدان) با کاربرد 40 تن کمپوست زباله شهری در هکتار همراه با نصف کود شیمیایی حاصل شد.