نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران و تروریسم در نظام بین الملل( بعد از 11 سپتامبر)؛راهبردها و رویکردها

یازده سپتامبر به عنوان حادثه ی تروریستی که موجودیت ایالات متحده را به خطر انداخت سبب گردید که استراتژی مبارزه با تروریسم به عنوان عامل تعیین کننده در سیاست خارجی آمریکا قرار گیرد. هدف امریکا از پی ریزی چنین استراتژی ناشی از تمایل و خواست آن کشور به گسترش سلطه ی هژمونیک به سرتاسر دنیا، از طریق تثبیت این هژمونی بر منطقه خاورمیانه بود. از جمله تدابیری که ایالات متحده در جهت نبرد با تروریسم به کار برد: استفاده از اقدام نظامی، حمله پیش دستانه، استفاده از دیپلماسی چند جانبه، سیاست مهار و دموکراسی سازی بود. فضای امنیتی ایجاد شده پس از 11 سپتامبر 2001 فرصتی فراهم آورد تا نقش قدرت های منطقه ای چون ایران در مسائل بین المللی از جمله مبارزه با تروریسم برجسته گردد. همزمان با ایجاد چنین فرصتی، امنیت ملی ج. ا. ایران به واسطه ی افزایش فعالیت های تروریستی ناشی از وجود این فضای امنیتی در محیط پیرامونی اش، مورد تهدید واقع شده است. کشور ایران از جمله کشورهایی است که بیشترین لطمات را از حوادث تروریستی متحمل گردیده و در معرض خطرات بالقوه ی بسیاری هم از این جهت است. ج. ا. ایران امروزه اصلی ترین قدرت منطقه ای مخالف هژمون غرب و آمریکا است که با دست یابی به پیشرفت های علمی و فناورانه در حوزه های مختلف، به دنبال تحکیم و تثبیت موقعیت برتر خود به عنوان یک قدرت مستقل و تأثیرگذار در منطقه می باشد. این مسئله سبب توجه و حساسیت بیش از حد کشورهای غربی و مخصوصأ ایالات متحده نسبت به افزایش توان این کشور و گسترش حوزه نفوذ و نقش آفرینی آن در عرصه تحولات منطقه ای شده است. آمریکا افزایش نفوذ و قدرت ایران در سطح منطقه را با توجه به سابقه ی سیاست ها و ماهیت ضد سلطه و ضد آمریکایی نظام ج. ا. ایران، تهدیدی علیه منافع ملی خود در جهت دسترسی به استراتژی های دراز مدت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، و نظامی خود در نظر می گیرد. بنابر این، مقابله با چنین روندی ایالات متحده و هم پیمانان غربی اش را بر آن داشته است تا با بکارگیری ابعاد قدیمی و نوین تروریسم(حمایت از گروه های تروریستی، تروریسم دولتی ، سایبری و رسانه ای) و با بهره گیری از ابزارهای نوینی چون رسانه، اینترنت، پایگاه های خبری و ... با هدف تأثیر گذاری بر افکار عمومی داخلی و خارجی و ایجاد اختلال در زیر ساخت ها و زیرسیستم های کشور، از قدرت یابی و گسترش حوزه نفوذ ایران ممانعت به عمل آورند. در جمع بندی نهایی نقش آفرینی ج. ا. ایران در صحنه نظام بین الملل بعد از حوادث 11 سپتامبر و در زمینه مبارزه با تروریسم، را می توان نقش سازنده ی آن در همکاری با ائتلاف نیروهای بین المللی در سرنگونی حکومت طالبان و نیز تشکیل و موفقیت کنفرانس بن و شکل گیری افغانستان جدید و حمایت از روند انتقال سیاسی افغانستان در چندین مرحله انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری، هم چنین نقش سازنده ی ایران در شکل گیری عراق جدید، تلاش برای ارتقاء همبستگی میان کشورهای مستقل و افزایش سهم و مشارکت نهضت آنان، در حوزه ی مبارزه با تروریسم از طریق برگزاری همایش بین المللی مبارزه ی جهانی با تروریسم و نهایتأ انعقاد توافق نامه های همکاری با کشورهای همسایه در عرصه ی مبارزه با تروریسم، افراطی گری و جرائم سازمان یافته دانست. همان گونه که ملاحظه می شود، علی رغم کارشکنی های نظام بین الملل و کشورهای منطقه در معرفی ایران به عنوان « تهدید اصلی» منطقه و تداوم انزوای منطقه ای ج. ا. ایران، تاکنون این کشور تأثیرات مثبت و سازنده ای در زمینه مبارزه با تروریسم و حفظ امنیت و ثبات منطقه ای داشته است. با وقوع حملات ترویستی یازده سپتامبر، کشورهای عراق، کره شمالی و ایران در محور شرارت قرار گرفتند و با هر کدام از این کشورها متناسب با شرایط سیاسی، اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی آن ها، برخورد شد. در این میان، پیشرفت های علمی و فناورانه ایران به ویژه در عرصه ی فناوری هسته ای و نظامی باعث توجّه بیشتر آمریکا به افزایش قدرت روز افزون این کشور گردید. موقعیت ژئو استراتژیک و ژئو اکونومیک ایران همرا با در اختیار داشتن مولفه های چون نیروی انسانی متخصص و نیمه متخصص و گسترش حوزه ی نفوذ معنوی اش در منطقه خاورمیانه به ویژه در عراق، لبنان، سوریه و فلسطین، نگرانی های عمده ای را از آینده نقش ایران در حوزه ی سیاست خارجی ایالات متحده به وجود آورده است. در همین راستا طی سال های اخیر، شاهد تلاش برخی از کشورهای غربی و به ویژه آمریکا برای امنیتی شدن ایران و بزرگ جلوه دادن تهدید ایران برای امنیت جهانی بوده ایم. آمریکایی-ها بر این اعتقادند که هر گونه تولید قدرت در کشوری همچون ایران منجر به افزایش تروریسم می شود. لذا اقدامات گسترده و متنوعی برای جلوگیری از قدرت یابی ایران در دستور کار قرار گرفت. مقابله با نقش منطقه ای ایران، اتهام گرایی علیه الگوهای رفتاری ایران، متهم سازی به ایجاد بی ثباتی در منطقه، حمایت از تروریسم و تولید سلاح های کشتار جمعی و ... از جمله محورهای مقابله آمریکا با ایران محسوب می شود. در ابتدا جورج بوش و تیم نو محافظه کارش رسمأ و بسیار جدی ایران را محور شرارت خواند و در تلاش برای مقابله نظامی با ایران بود. امروز نیز دیپلماسی سیاه در دستور کار اتاق های فکر واشنگتن قرار گرفته است. امروز ایران در کانون توجه رسانه های غربی قرار گرفته است و کوچک ترین موضوع در ایران تنها پس از چند ساعت در تمامی رسانه ها و سایت های جهانی به کنکاش گذاشته می شود. این موضوع نشان از آن دارد که جنگ علیه ایران هم چنان قوی تر از پیش از سوی واشنگتن پیگیری می شود. سیستم های تبلیغاتی آمریکا همواره تلاش دارند تا عملیات روانی گسترده ای را در این رابطه با هدف تغییر رژیم و براندازی نرم در ایران ایجاد نمایند. مجموعه فعالیت هایی را که خلاف واقعیت های موجود، برای تروریست جلوه دادن ایران و یا از طریق بنگاه های خبرپراکنی غرب، ج. ا. ایران را تهدیدی در صحنه بین المللی به حساب آوردن، را می توان تروریسم رسانه ای علیه ایران قلمداد کرد. هم چنین دشمن در فضای سایبری از طریق ابزار نرم به دنبال ضربه زدن به زیر ساخت ها و زیر سیستم های کشور است تا جامعه ایرانی را فلج نماید و پر واضح است که دشمن در این زمینه سرمایه گذاری زیادی کرده است. مجموعه ی این قراین تأیید کننده برآورد این نوشتار در ارتباط با تحقق و وقوع اشکال متعدد تروریسم( دولتی، رسانه ای، سایبری ،...) علیه ج. ا. ایران است. از مجموع مباحث مطرح شده می توان چنین استنتاج نمود که ج. ا. ایران در حال حاضر با دو تهدید اساسی مواجه می باشد: موج تروریسم نوین که از جانب ایالات متحده برنامه ریزی و هدایت می شود، شرایط ایجاد شده در منطقه ناشی از مبارزه آمریکا با تروریسم. مقابله با تهدیدات مهم و اساسی فوق و نیز حفظ امنیت و ثبات در کشور و هم چنین حفظ صلح و ثبات منطقه ای که به طور مستقیم با ثبات و امنیت در ایران مرتبط می شود، اعمال راهبردهای پیشنهادی زیر را در قالب اتخاذ رویکردهای امنیتی- نظامی و سیاسی- دیپلماتیک در سیاست داخلی و خارجی ایران اجتناب ناپذیر می نماید: عملیات پنهان، کنترل و مدیریت فراگیر رسانه ای، پیشگیری از تروریسم هسته ای، جنگ آشکار به هنگام واکنش، رویکرد بازدارندگی، بهره-گیری از دیپلماسی عمومی، پیگیری امنیت همکاری جویانه در چارچوب ترتیبات امنیتی منطقه ای.