آداب خوردن و آشامیدن از منظر دین و طب سنتی

هدف از آفرینش انسان ـ مطابق آی? 56 سور? الذاریات ـ بندگی و عبودیت است از جمله عوامل مهمی که در طریق عبودیت می تواند تأثیرگذار باشد، سلامتی است؛ و سلامتی خود متأثر از چگونگی تغذیه است. به واقع با اندیشه در آموزه های وحی و روایات گهربار معصومین (علیهم السلام) در موضوع تغذیه می توان سمت و سوی آن رهنمودهای حیات بخش را چنین ارزیابی نمود که، سلامتی عطیه ای گران بها درمسیر بندگی است و بخش قابل توجهی از سلامتی در گرو تغذیه درست و اصولی است. حکیمان مسلمان ایرانی نیز در پرتو تعالیم الهی و تجربیات گران سنگ شان ، دانش پرباری از طب سنتی را، به منظور حفظ سلامت انسان و درمان او، به یادگار گذاشته اند. امروزه عده ای از محققان و اندیشمندان مسلمان، همراه با رویکرد جهانی به طب کل نگر و طب سنتی ، در حوزه های پزشکی، با رجوعی دقیق و کاو شگرانه در منابع غنی و آثار گران قدر حکما می کوشند تا اصول تغذی? اسلامی را به عنوان نخستین گام در حفظ سلامت اجتماع به بشریت عرضه نمایند. آن چه ما نیز در این نوشتار درپی آنیم، تفحصی درآیات وحی و روایات معصومین (علیهم السلام) است تا به کشف آداب و اصول کلی تغذیه دست یابیم. از آن جا که حکمای قدیم به این مهم توجه داشته اند و در امر طبابت، اولین گام در مداوای بیمار خویش را اصلاح تغذی? او می دانستند؛ لذا تلاش ما در اثر بخشی این پژوهش نظری ، هر چند کوتاه ، پیرامون این دو گنجین? ارزشمند می باشد. در واقع در این پژوهش، تطبیق و سنجشی بین غذا شناسی اسلامی و غذاشناسیٍ روز شده و در کنار آیات و روایات اسلامی و مکتب طب سنتی که تکیه گاه اساسی این پژوهش است به مقالات دانشمندان علوم بهداشتی و غذایی نیز اشاره شده است. نخستین فصل این پژوهش به کلیات و مفاهیم اختصاص یافته است. در فصل دوم، ضمن ارائ? دیدگاه های دانشمندان نسبت به شیوه های نامناسب تغذیه در دوران معاصر به جایگاه تغذیه در آیات و روایات اشاراتی خواهیم داشت و سپس از کلام حکیمان در اهمیت این مسأله به ذکر نمونه هایی خواهیم پرداخت. در فصل سوم این مجموعه به محوری ترین واژ? آی? 24 سور? عبس ـ طعام ـ نظری خواهیم داشت. گر چه معنای طعام در آی? مذکور ـ چنان که خواهد آمد ـ اعم از طعام جسم و روح می باشد، اما به دلیل جلوگیری از پراکندگی و گستردگی بحث، به تفسیر آی? شریفه از این منظر می پردازیم که، طعام را تنها طعام جسم معنا کنیم. فصل چهارم که آمیزه ای از تعالیم دینی و گفتار حکمای طب سنتی در کنار هم گرد آمده است، به اصول کلی تغذیه اختصاص یافته است؛ و فصل پنجم نیم نگاهی است به عوامل تأثیر گذار بر تغذیه تا در شناخت خوراک مناسب هر فرد، راهکارهایی ارائه شود. هدف نگارنده از این مجموعه بیان این حقیقت است که امت مسلمان می تواند و باید با کاوشی دقیق و عمیق در میراث گران بهای شریعت و آثار دانشمندان مسلمان به مقدار قابل توجهی رابط? خود را با طب استعماری و غربی قطع نماید و درمان های خود را با اصلاح تغذیه و تأکید بر مصرف فرآورده های سالم و طبیعی آغاز نماید. (ان شاء الله) واژگان کلیدی: غذا، تغذیه، طب سنتی.