بررسی و مقایسه جایگاه کاربرد زبانهای فارسی و گیلکی در موقعیت های اجتماعی شهر رشت

زبان یکی از ضرورتهای زندگی اجتماعی است و به کارگیری آن یکی از ویژگیهای انسان اجتماعی می باشد. کارکرد زبان در برقراری روابط اجتماعی بازتابی از این واقعیت است که بین زبان و جامعه همبستگی نزدیکی وجود دارد. هدف کلی این تحقیق این است که نقش اجتماعی زبانهای فارسی و گیلکی در شهر رشت را بررسی کند. در این تحقیق 400 آزمودنی از سه منطقه شهر رشت به صورت تصادفی انتخاب شده اند. آزمودنیها به چهار گروه سنی (12 تا 18، 19 تا 35، 36 تا 50 و بالاتر از 50) و چهار گروه تحصیلی (زیر دیپلم، دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس، فوق لیسانس و بالاتر)، جنسیت (زن، مرد) و زبان مادری همسر (گیلکی و غیر گیلکی) انتخاب شده اند. در این تحقیق پرسشنامه الگوی پاراشر (1980) مورد استفاده قرار گرفته است. از آزمودنیها خواسته شد که کاربرد دو گونه فارسی و گیلکی را در شش حوزه ی خانواده، دوستی، همسایگی، داد و ستد، آموزشی و اداری، مشخص کنند. پرسشنامه شامل 36 سوال است که براساس درجه رسمیت حوزه های کاربرد به ترتیب از غیر رسمی به رسمی مرتب شده اند. محاسبه آلفای کرانباخ جهت بررسی اعتبار و همسانی درونی سوالات پرسشنامه انجام شد و می توان گفت بین سوالات پرسشنامه همسانی درونی بالایی وجود دارد. پس از جمع آوری پرسشنامه ها اطلاعات توسط کامپیوتر پردازش شده اند. به منظور بررسی و آزمون فرضیات تحقیق و توصیف داده از روش های استنباطی و واریانس یک راهه و آزمون t دو گروه مستقل و آزمون تعقیبی توکی(hsd) استفاده شد. تحلیل نتایج نشان داد بین متغیرهای جنس، سن، سطح تحصیلات با انتخاب زبان رابطه وجود دارد.کاربرد زبان فارسی در گروه جنسیتی زنان بیش از مردان است و کاربرد زبان گیلکی در گروه مردان بیش از زنان می باشد. از نظر متغیرسنی گروه سنی 12 تا 18سال که جوانترین گروه سنی پژوهش حاضر می باشد، از زبان فارسی بیش از گروههای دیگر استفاده می کنند. با توجه به متغیر سطح تحصیلات، کاربرد زبان فارسی در افرادی که از سطح تحصیلات بالاتری برخوردارند، بیش از گروههای تحصیلی دیگر می باشد. یافته ها نشان می دهد که اختلاف در استفاده از دو زبان گیلکی و فارسی توسط افراد متأهل با همسر گیلک و غیر گیلک زبان از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد.