هنجار حاکم بر ترجمه کلیشه های عصبانیت در فیلمهای دوبله شده در ایران

الف: موضوع و طرح مساله (اهمیت موضوع و هدف): هدف از پژوهش حاضر بررسی هنجار حاکم بر ترجمه کلیشه های عصبانیت در فیلمهای سینمایی دوبله شده در شرکتهای توزیع کننده فیلم برای شبکه خانگی در ایران بود. رویکرد اصلی در این پژوهش عبارت بود از بررسی اینکه آیا افراد متخصص در فرایند دوبله در شرکتهای توزیع کننده فیلم برای شبکه خانگی در ایران کلیشه های عصبانیت را با کلیشه های که فارسی زبانان در زندگی روزمره خود به کار می برند ترجمه می کنند یا به دلیل محدودیتهای موجود در این نوع ترجمه، اصطلاحات تازه ایجاد کرده و یا این کلیشه ها را با معادلهای غیر طبیعی و نامانوس برای سخنگویان زبان فارسی جایگزین می کنند. اهمیت این پژوهش از این منظر قابل بررسی است که اگر غیر طبیعی بودن ترجمه ها مورد تایید قرار گیرد، ترجمه در دوبله منشا نوآوری و ابداع در زبان فارسی خواهد بود. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: پژوهش حاضر در چارچوب نظری نقش گرایی انجام شده و بر پایه مفهوم هنجار در ترجمه که توسط توری معرفی شد قرار دارد. محقق در این تحقیق به دو سوال زیر پاسخ می دهد. 1. آیا ایجاد اصطلاحات غیر طبیعی در زبان فارسی، نوعی هنجار است که بر ترجمه کلیشه های عصبانیت در فیلمهای دوبله شده در شبکه خانگی در ایران حاکم می باشد؟ 2. چه راهبردهایی برای ترجمه کلیشه های عصبانیت در فیلمهای دوبله شده در ایران مورد استفاده قرار می گیرد؟ فرضیه تحقیق: غیر طبیعی بودن هنجاری است که بر ترجمه کلیشه های عصبانیت در فیلمهای دوبله شده در شبکه خانگی در ایران حاکم می باشد. پ: روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه ی اجرای آن، شیوه ی گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: تحقیق حاضر از نوع توصیفی بوده و پیکره ی آن موازی و مقایسه ای انتخاب شده است که شامل پنج فیلم محصول کشور اِمریکا و نسخه دوبله شده ی این فیلمها به فارسی و همچنین پنج فیلم ایرانی می باشد که فیلمهای ایرانی در این مطالعه ملاک و معیار طبیعی بودن کلیشه های عصبانیت فرض شده اند. کلیشه های عصبانیت از هر دو پیکره استخراج و در چهار کارکرد طبقه بندی شدند. از فیلمهای امریکایی بیش از 105 کلیشه و از فیلم های ایرانی نزدیک به 291 کلیشه شناسایی شد. سپس، راهبرد های مورد استفاده برای ترجمه کلیشه ها در فیلمهای دوبله شده شناسایی و بعداً محدودیتهای موجود در ترجمه برای دوبله به عنوان شکلی از ترجمه ی دیداری- شنیداری، و عوامل تاثیر گذار در محصول نهایی فرایند دوبله (محدودیت های فنی، نقش متخصصان دوبله، و سیاست های فرهنگی در قبال فیلمهای سینمایی وارداتی به ایران) مورد بررسی و بحث قرار گرفت. ت: یافته های تحقیق: تجزیه و تحلیل موشکافانه نشان داد که هنجار حاکم بر ترجمه کلیشه ها عبارت است از غیر طبیعی بودن. به عبارت دیگر، نتایج تحقیق حاضر نشان داد که دو سوم ترجمه ها (حدود 63 کلیشه) در محصول نهایی فرایند دوبله فاقد مشخصه طبیعی بودن در زبان فارسی هستند. این مسئله عمدتاً به دلیل محدودیتهای موجود در دوبله به عنوان نمودی از ترجمه ی دیداری- شنیداری برای شرکتهای توزیع کننده فیلم در شبکه خانگی، عوامل تاثیر گذار بر دوبله از قبیل نقش متخصصان در فرایند دوبله، پیچیدگیهای فنی دوبله و سیاستهای فرهنگی در ایران، و گاهی گرایش مترجم برای ترجمه وفادار است. ث: نتیجه گیری و پیشنهادات: با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش و همچنین نتایج حاصل از پژوهش آروژو (2004) در برزیل و بوکاریا (2008) در ایتالیا، شاید بتوان گفت که غیر طبیعی بودن ترجمه در دوبله به عنوان شکلی از ترجمه دیداری- شنیداری جزو جهانیهای ترجمه باشد. البته این مسئله نیاز به پژوهشهای بعدی دارد. دیگر پژوهشگران می توانند موارد زیر را مورد مطالعه قرار دهند: • بررسی هنجار حاکم بر ترجمه کلیشه ها در اشکال دیگر ترجمه دیداری- شنیداری از قبیل زیرنویس، صدای راوی و غیره. • درک و دریافت کلیشه ها در فیلمهای دوبله شده، توسط فارسی زبانان در مقام تماشاگران فیلمهای سینمایی اِمریکایی وارداتی به ایران.