The effect of temperature and humidity on grooming behaviour of honeybee, Apis mellifera (Hym.: Apidae) colonies against varroa mite, Varroa destructor (Acari: Varroidae)

رفتار نظافت‌گری یکی از مهم‌ترین مکانیزم‌های دفاعی زنبور عسل علیه کنه‌ی ‌واروآ می‌باشد که در طرح‌های اصلاح‌نژادی برای بهبود این صفت تلاش می‌شود. علاوه بر خصوصیات ژنتیکی کلنی، شرایط محیطی نیز در بروز چنین صفات رفتاری مؤثر است. هدف این تحقیق،‌ تعیین تأثیر دما و رطوبت ‌نسبی روی رفتار نظافت‌گری کلنی‌های زنبور عسل علیه کنه‌ی واروآ در دو لاین مقاوم و حساس به این کنه بود. برای این منظور، صد زنبور عسل کارگر از هر یک از دو گروه در قفس‌های آزمایشگاهی قرار داده ‌شد و هر قفس با 40 کنه‌ی واروآ به‌ طور مصنوعی آلوده ‌گردید. این قفس‌ها داخل انکوباتور به ‌طور تصادفی در تیمارهای گوناگون با رطوبت و حرارت متفاوت قرار می‌گرفتند که ترکیبی از حرارت‌های 10، 25 و 34 درجه‌ی سانتی‌گراد و رطوبت نسبی 20% (کم)، 50% (متوسط) و 80% (زیاد) بود. آزمایشات مذکور در سه دوره‌ی زمانی تکرار شد و در هر دوره، 18 قفس آزمایشگاهی حاوی زنبور عسل آلوده به کنه‌ی واروآ تحت بررسی قرار گرفت. تعداد کنه‌ی ریخته‌شده در کف قفس‌ها، تعداد کنه‌‌های منتقل‌شده به روی قفس‌ها و تعداد زنبورهای مرده در روزهای دوم، چهارم و ششم شمارش می‌گردید. در پایان هر دوره‌ی‌ آزمایش، تعداد کنه‌های روی زنبورهای زنده و مرده، و نیز کنه‌های داخل قفس‌ها شمارش شد. نتایج نشان داد که از نظر میزان کنه‌های دفع‌شده در دو گروه کلنی‌های مقاوم و حساس تفاوت معنی‌داری وجود دارد و درجه‌‌ی حرارت و رطوبت محیط قفس‌های آزمایشگاهی نیز در میزان کنه‌ی ریخته‌شده و رفتار نظافت‌گری زنبورها تأثیر گذاشته است. مجموع تلفات کنه‌ها نیز در دو گروه متفاوت بود ولی درجه‌ی حرارت روی آن‌ها تأثیری نداشت. در این تحقیق، تلفات کنه‌ها شامل کنه‌هایی می‌شد که از بدن زنبورها دفع و یا به‌ طور طبیعی از بدن آن‌ها به کف قفس‌ها ریخته شده و قادر به بازگشت روی بدن میزبان نبودند. نتایج این تحقیق نشان داد که در اصلاح نژاد کلنی‌های زنبور عسل برای بهبود صفت نظافت‌گری و مقاومت به کنه‌ی وروآ باید به شرایط محیطی کلنی‌ها نیز توجه نمود.