Life table parameters of the cotton bollworm, Helicoverpa armigera (Lep.: Noctuidae) on different soybean cultivars

تأثیر 13 رقم سویا (356، M4، M7، M9، Clark، Sahar، JK، BP، Williams، L17، Zane، Gorgan3 و DPX) روی پارامترهای جدول زندگی کرم غوزه‌ی پنبه، Helicoverpa armigera (Hübner)، در دمای 1 ± 25 درجه‌ی سلسیوس، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‌ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی تعیین شد. نرخ بقاء (lx) افراد در زمان ورود جمعیت هم‌سن اولیه به مرحله‌ی حشره‌ی کامل روی ارقام فوق به‌ترتیب 87/0، 83/0، 96/0، 96/0، 77/0، 72/0، 81/0، 72/0، 85/0، 74/0، 85/0، 88/0 و 72/0 بود. طولانی‌ترین و کوتاه‌ترین امید به زندگی (ex) در آغاز زندگی آفت به‌ترتیب 22/44 و 98/35 روز روی ارقام Gorgan3 و BP بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) روی ارقام مختلف از 1324/0 تا 1848/0 در نوسان بود که کم‌ترین و بیش‌ترین مقدار آن به‌ترتیب روی ارقام 356 و M9 مشاهده شد. بیشترین مقدار نرخ خالص تولید مثل (R0) روی M7 (92/354 ماده/ماده/نسل) و کم‌ترین مقدار آن روی 356 (35/89) بود. مقادیر نرخ متناهی افزایش (λ)، متوسط زمان یک نسل (T) و مدت زمان دو‌برابر‌شدن جمعیت (DT) روی ارقام مختلف سویا به‌ترتیب عبارت بودند از: 14/1 تا 20/1 ماده به ازای هر ماده در هر روز برای λ، 85/28 تا 61/36 روز برای T و 75/3 تا 23/5 روز برای DT. به دلیل بالاتر‌بودن مقدار ضریب تبیین (R2) در مدل Gompertz، داده‌های به‌دست‌آمده روی ارقام مختلف برازش بهتری با این مدل در مقایسه با مدل Weibull داشتند. نتایج نشان داد که ارقام 356، L17، Gorgan3، BP و Sahar به عنوان نامناسب‌ترین گیاهان میزبان آفت بوده و نسبت به سایر ارقام مقاومت بیشتری در برابر H. armigera داشتند.