گفتاری در حقوق نمودهای فرهنگ‌عامه؛ با تأکید بر ضوابط بهره‌برداری آزاد از نمودها  

نمودهای فرهنگ عامه ثمره کوشش گروه‌های مختلف انسانی هستند که از ارزش معنوی و مالی برخوردار بوده و به عنوان دارایی فکری و معنوی اقوام بومی تلقی می‌شوند. از سویی مردم جامعه نیز تمایل دارند برای گذران حیات خود از این دارایی بهره برده و از آنها در مسیر تعالی خود استفاده کنند. از این‌رو، بررسی حمایت حقوقی از این دارایی‌ها و ضوابط بهره‌‌برداری آزاد از آنها بسیار مهم است. علمای حقوق کوشش نموده‌اند سازوکار حمایت و بهره‌برداری را براساس نظام حقوق مالکیت فکری مورد تحلیل قرار دهند؛ اما این تحلیل با دشواری روبرو است چه نظام حقوق مالکیت فکری دارای عناصری مانند: اصالت، جدید بودن، ابتکاری بودن و تثبیت اثر است که به دشواری در نمودهای فرهنگ‌عامه تحقق می‌یابد و از طرفی استفاده از نمودها نیز باید ضوابط و مقررات نظام‌مندی داشته باشد که این دارایی‌های معنوی به یغما نرود. لذا پرسش آن است که جامعه چگونه به این نمودها دسترسی خواهد داشت و دامنه انحصار دارندگان نمودها تا کجاست؟ مقاله حاضر  تلاش می‌کند با روش توصیفی – تحلیلی و با رویکرد کتابخانه‌ای به بررسی مسأله تحلیل نمودها در قالب حقوق مالکیت فکری، مالکیت نمودها و قلمرو بهره‌برداری از نمودها پرداخته و سرانجام نتیجه می‌گیرد که دامنه استفاده از نمودها به تعیین معیارهایی نیاز دارد و معیارهای مربوطه حقوق مالکیت فکری در این زمینه مؤثر است.