کوشک رحیم‌آباد بم و چهارباغ تاریخی آن؛ یادگاری از سده‌های آغازین اسلامی در ایران

معماری ایرانی در سده‌های نخستین ورود اسلام در گونه‌های نظامی و مذهبی به واسطه برجای ماندن تعدادی اثر تا حدودی شناخته شده است. اما در ارتباط با معماری تشریفاتی وضع به‌گونه‌ای دیگر است و هیچ‌گونه شاهدی در این رابطه تاکنون در جغرافیای سیاسی ایران شناسایی یا دست‌کم گزارش نشده و به همین دلیل کمترین شناختی از این گونه وجود ندارد. این در حالی است که گزارش جغرافیای تاریخی  و متون کهن وجود این آثار را در ربض بعضی از شهرها تأیید می‌کند. در این پژوهش به مطالعه و معرفی «کوشک رحیم‌آباد» در شرق شهر بم، اثری تشریفاتی از این زمان، پرداخته شده است. این بنا به مانند بسیاری از آثار و محوطه‌های باستانی بزرگ شهرستان در سایه مجموعه بزرگ ارگ بم قرار گرفته و به این دلیل در جغرافیای تاریخی و مطالعات باستان‌شناسی تا پیش از زلزله سال 1382 خورشیدی اشاره قابل توجهی به آن دیده نمی‌شود. اما پس از این سال به واسطه توجه به مطالعات باستان‌شناسی و معماری به دیگر آثار شهرستان، پژوهشگرانی به مطالعه کوشک رحیم‌آباد نیز پرداخته‌اند. در ارتباط با تاریخ ساخت و وسعت چهارباغ تاریخی و تخریب شده آن سؤالاتی مطرح است که در پژوهش‌های پیشین به آن اشاره نشده یا پاسخی تحقیقی و دقیق داده نشده است. نوشتار حاضر با مطالعات میدانی و اسنادی به گردآوری داده‌ها پرداخته و با تطبیق نتایج هرکدام، داده‌ها تجزیه و تحلیل شده‌اند. به این ترتیب فرضیات پژوهش و نظریه‌های دیگر محققین مورد ارزیابی قرار گرفته است. آنچه این تحقیق به آن دست یافته گواهی می‌دهد کوشک رحیم‌آباد اثری متعلق به سده سوم هجری است و به نظر می‌رسد در زمان عمرولیث صفاری توسط «منصوربن خوردین»، عامل وی بر حکومت کرمان، یعنی به فاصله سال‌های 267 تا 288 هجری قمری ساخته شده است و وسعت چهارباغ تاریخی آن احتمالاً 500 جریب یا80 هکتار بوده است.