کنکاشی در مطالعۀ نظام‌مند زندگی جمعی در فضای شهری موردکاوی: پیاده‌راه هفده شهریور تهران

پیشرفت روزافزون تکنولوژی باعث کاهش نیاز شهروندان به خرید، کار و حتی تعاملات اجتماعی در فضای شهری شده است. این امر موجب افزایش قدرت انتخاب افراد برای حضور یا عدم حضور در فضای جمعی شده و در نتیجه کیفیت فضاهای جمعی اهمیتی دو چندان یافته است. در این چهارچوب، هدف از بررسی وضعیت زندگی جمعی این است که با تمرکز بر زندگی جاری و روزمرۀ فضای شهری، عوامل تأثیرگذار بر زندگی جمعی استخراج شده و به تأمین فضای شهری مطلوب برای حضور اقشار اجتماعی گوناگون کمک شود. در این راستا، محدودۀ طرح پیاده‌راه هفده شهریور شهر تهران انتخاب شده است؛ زیرا با وجود برنامه‌ریزی برای افراد پیاده، نتوانسته فضای دعوت‌پذیر و مورد میل شهروندان را فراهم کند. پژوهش حاضر با تأکید بر اندیشه‌های یان گل، از ابزارهای مطالعاتی گردآوری‌شده توسط او شامل شمارش، تبدیل اطلاعات به نقشه، ردیابی، پیاده‌روی آزمایشی و یادداشت‌های روزانه، جهت تحلیل وضعیت زندگی محدوده استفاده کرده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که محدودۀ موردمطالعه به جز هنگام عصر، وضعیت زندگی جمعی مناسبی ندارد که عامل اصلی آن نبود فعالیت‌های شفاف، جذاب، پویا و متنوع در محور است. بنابراین فضاهای رهاشده و با نظارت اجتماعی کم در این قسمت به وجود آمده است. این فضاها موجب شکل‌گیری عملکردهای ناخواسته و برنامه‌ریزی ‌نشده‌ای مثل پارک وسایل نقلیه یا فعالیت‌های نابه‌هنجار اجتماعی شده است که با پیشینه و پتانسیل‌های زمینه‌ای فضا ارتباط دارد. این وضعیت با تغییر بافت اجتماعی استفاده‌کنندگان به سمت افراد ناسالم، بیگانه و خاص، باعث کاهش بیشتر کیفیت محیط به ویژه از لحاظ امنیت روانی شده و حضور افرادی چون زنان و کودکان را کاهش داده است.