«کلمۀ الهی»: انواع آن و تطابق میان آنها از منظر عرفانی

در عرفان اسلامی‌همۀ مظاهر هستی جلوه‌ای از حق تعالی هستند که بنا به اصل تجلی از منشأ واحدی به ظهور رسیده‌اند. برای این مظاهر الهی گاه تعبیر «کلمه» به‌کار رفته است. این تعبیر بیانگر این اصل است که متکلم حقیقی عالَم، ذات واحد حق است و هر آنچه موجود گشته، به نَفَس رحمانی حق به منصۀ ظهور رسیده و همچون ارتباط کلمه با صاحب کلام، ارتباطی مستقیم و روشن با وی دارد. برای انواع کلمات الهی تعابیر مختلفی ذکر شده است که برخی از مهم‌ترین آنها که برگرفته از اصطلاحات قرآنی است، «کلمات آفاقی»، «کلمات انفسی» و «کلمات قرآنی» می‌باشد. این سه نوع کلمۀ الهی، سه کتاب «آفاقی»، «انفسی» و «قرآنی» را تشکیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند که توجه و دقت به آنها در کنار هم راه‌گشای معرفت پروردگار است. افزون بر این، از آنجا که آنها از یک منشأ واحد به ظهور رسیده‌اند، تشابه و تطابق بسیاری نیز میان آنها به لحاظ کلی و جزیی به چشم می‌آید که به برخی از آنها اشاره می‌شود.