کارشناسی و خبرهگی ماهیت و کارآیی

یک نظام حقوقی با عملکرد مناسب و خوب یک از عوامل کلیدی برای توسعه عدالت اجتماعی واقتصادی خواهد بود. تحول عظیم اقتصادی و پیشرفتهای کنونی در جوامع، سازمانهای دولتی و غیردولتی و... منجر به افزایش تعداد پروندههای قضایی شده که رسیدگی به آنها در توان قاضی به تنهایینمیباشد. ظرفیت سیستم قضایی ایران در دهههای گذشته به استانداردهای جهانی نزدیک شده اماهنوز نیاز به برخی پیشرفته ها احساس می شود. یکی از مواردی که توجه چندانی به کاربرد مفید آننشده نقش فرهنگ استفاده از کارشناسان و متخصصان حِرف متنوعی است که در کشورهای توسعهیافته مانند انگلستان، اکراین، فرانسه و... و حتی کمتر توسعه یافته نظیر ترکیه به استفاده روز افزون آندر دستگاه قضایی خود پی بردهاند و در تلاش هستند از این ظرفیت تحت عنوان پروژههای بهبوداستفاده از سیستم کارشناسان در دادگاهها به خوبی بهره ببرند. در کشور ما نیز براساس متون فقهیاین تاسیس از دیر باز مورد استفاده بوده اما متاسفانه علیرغم چالش های فراوان دستگاه قضایی کشوربا پرونده های بعضاً بدون پیچیدگی به خوبی از پتانسیل آن استفاده نمی شود.در این مقاله سعی شده با بیانی از مبانی فقهی و حقوقی مباحث کارشناسی و اهمیت استفاده ازمتخصص و خبره اشاراتی شود و سپس تضادهای کاربردی کارشناسان رسمی و غیررسمی که از آن بهخبره نیز یاد می شود و ممکن است افراد و سازمانها برای ادله های اثباتی خود متوسل شوند بحثخواهد شد. در نهایت نیز با تحلیل به ارجحیت استفاده از کارشناسان رسمی بر خبرگاه محلی و کاربردآن در بهبود فرایند قضایی که منجر به کاهش اطاله دادرسی ها می شود توضیح داده خواهد شد.