کاربست روش تاریخ شفاهی در تحلیل و بررسی شیوع بیماری ام‌اس در منطقه پیربکران (1345تا1395ش/1966تا2016م)

مهم‌ترین فلسفه تاریخ‌نگاری محلی، پرداختن به موضوعات محلی در برش مکانی مشخص و زمانی محدود است. مکان، پایه اصلی تاریخ‌نگاری محلی است و بررسی بستر جغرافیایی (مکان) هر رویداد اهمیت چشمگیری در پژوهش‌های تاریخ محلی دارد. مطالعه و مشاهده دقیق محل وقوع هر رویداد به مورخان محلی برای شناخت بهتر ابعاد حیات اجتماعی زندگی گذشته و حال انسان در آن محل کمک می‌کند؛ بر اساس این ، پژوهش حاضر بر منطقه پیربکران متمرکز است. منطقه پیربکران با 86 کیلومترمربع وسعت و 54 هزار و 642 نفر جمعیت در 15 کیلومتری جنوب‌غربی شهر اصفهان واقع ‌است. با توجه به جمعیت، این منطقه بیشترین درصد بیماران ام‌اس ایران را دارد و 125 نفر در این منطقه به ام‌اس مبتلا هستند. این آمار بیش از سه برابر میانگین جهانی، هفت برابر میانگین ایران و شش برابر میانگین استان اصفهان است. آمار مبتلایان به ام‌اس در پیربکران به آمار مبتلایان در جزیره اورکنی در شمال اسکاتلند نزدیک است که بیشترین درصد ام‌اس جهان را دارد. در نیم‌قرن گذشته، بیماری ام‌اس که نوعی اختلال در اعصاب مرکزی، مغز و نخاع، است به مهم‌ترین بحران زیست‌سلامتی اهالی منطقه پیربکران تبدیل شده‌ است. پژوهش حاضر، به بررسی تاریخی چرایی و چگونگی تبدیل‌شدن منطقه پیربکران به یکی از کانون‌های شیوع ام‌اس در ایران می‌پردازد. در این راستا، این فرضیه به آزمون گذاشته شده است که فعالیت‌های انسانی برای تغییر محیط‌زیست در نیم‌قرن گذشته و استعداد محلی افراد، شیوع ام‌اس را باعث شده‌اند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند که ام‌اس بین اهالی بومی منطقه پیربکران و به‌ویژه در برخی خانواده‌ها شیوع بیشتری دارد؛ همچنین رابطه معنی‌داری بین آمار بیماران ام‌اس و فاصله محل سکونت افراد با مراکز آلوده‌کننده صنعتی و معدنی وجود دارد. این پژوهش به روش میدانی و با کاربست روش و ابزار تاریخ شفاهی، به‌صورت مصاحبه فعال با 25 نفر از مبتلایان به ام‌اس انجام شد. با توجه به ماهیت میان‌رشته‌ای موضوع، از نتایج پژوهش‌های رشته‌های همبسته نیز استفاده شد.