چشم‌اندازهای کاشان‌شناسانۀ تواریخ مستقل قم و اصفهان و کاشان

بسط، تعمیق و تدقیق مطالعات و پژوهش‌های کاشان‌شناسانه مستلزم گسترش این حوزه به مطالعات تاریخی و فرهنگی پیرامونی، از جمله حوزۀ تمدنی‌فرهنگی جبال کهن است. این ناحیه در بستر چندین شهر مهم همچون کاشان، قم، اصفهان، ری و همدان رشد و شکوفا شده؛ لذا بررسی و مطالعات جدید و بین حوزه‌ای نتایج درخشانی برای این شهرها خاصه در غنای کاشان‌شناسی در بر خواهد داشت. در این نوشته، سه تاریخ محلی و مستقل که برای نخستین‌ بار برای سه شهر کاشان و قم و اصفهان در سه مقطع و قرن چهارم و هشتم و سیزدهم هجری (به‌ترتیب تاریخ قم، محاسن اصفهان و تاریخ کاشان) تألیف شده‌اند، انتخاب گردیده است. با مرور و واکاوی هریک از این شهرها، دلالت‌ها و چشم‌اندازهای تاریخی کاشان‌پژوهانۀ ناظر بر آن‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. کاشان‌شناسی باید دامنۀ پژوهش خود را از کاشان تا منطقۀ جبال کهن بسط دهد؛ زیرا هم در گذشته در میان دو شهر قم و اصفهان تعریف و تحدید شده و هم پیوندهای اکنونش برآمده از میراث برجای‌ماندۀ فرهنگی در منطقۀ سواد است. به‌علاوه روند شکل‌گیری، تألیف، ترجمه از عربی به فارسی، تصحیح و چاپ این آثار به‌عنوان میراث گرانبهای ادبیات فارسی کل ایران و به‌عنوان منبع و گنجینۀ تاریخی و فرهنگی برای هریک از این سه شهر نیز در ذیل این بررسی، تلخیص شده و مدنظر بوده است.