چالشی بر چیرگی بی‌چون و چرای حقیقت در مکتب ساختگرایی

ساختگرایی (structuralism)، به‌عنوان شیوه‌ای در نقد ادبی و هنری در دهه‌های نخستین قرن بیستم در شرق اروپا پدید آمد و در نیمة دوم آن سده در اروپای غربی به نقطه اوج خود رسید. این شیوة نقد، همواره می‌کوشید به روش خود، شکل و رنگی علمی ‌ببخشد. تمرکز بر ساختارِ آثار ادبی و هنری، این امکان را به ساختگرایان می‌داد که از دیدگاه خود قواعدی ابطال‌ناپذیر و فرمول‌هایی ثابت و لایتغیّر برای بررسی آثار ادبی و هنری وضع کنند. ساختگرایی اگرچه در آغاز، به زبان‌شناسی متکی بود ولی عرصه‌های گوناگونی همچون مردم‌شناسی، فلسفه، روان‌شناسی، تاریخ و نهایتاً زمینه‌های مختلفی از علوم انسانی را در برگرفت. این مقاله شامل بازنگری نقادانه و تأملی است بر مجموعه رویکردهایی که تحت ‌عنوان ساختگرایی در نقد ادبی و هنری و علوم انسانی پدید آمد. آنچه ساختگرایی نامیده می‌شد، امروز به‌عنوان یک روش زنده، منسوخ شده است و اگرچه به جنبه‌هایی از آن در پژوهش‌های مربوط به علوم انسانی می‌توان استناد کرد، اما ساختگرایی را باید به منزلة آخرین تلاش منتقدان برای تولید «حقیقتی» مطلق و غیر قابل نقض به شمار آورد.