چالش‌ها و فرصت‌های تولید علم و نظریه پردازی در حوزه علمی جامعه‌شناسی در ایران

(صحت مطالب مقاله بر عهده نویسنده است و بیانگر دیدگاه مجمع تشخیص مصلحت نظام نیست)  این مقاله، درصدد بوده است تا فرصت‌ها و چالش‌های فراروی جامعه‌شناسی در ایران را مورد بررسی قرار دهد. این بررسی با روش اسنادی و کتابخانه‌ای و با مراجعه به منابع و متون نظری و پژوهشی موجود و همچنین نتایج سرشماری و گزارش‌های معتبر انجام شده است. مطالعه نشان داد که ویژگی‌هایی چون تنوع قومیتی جامعة ایران، بوم‌شناسی انسانی، خرده فرهنگ‌ها و نظام‌های اقتصادی و اجتماعی این جامعه؛ وجود مراکز دانشگاهی متعدد، دانش‌آموختگان و متخصصین حوزة علوم ‌اجتماعی، علاقه و اقبال عمومی جوانان و اقشار تحصیل‌کرده به جامعه‌شناسی از مهمترین فرصت‌ها و زمینه‌های رشد و گسترش جامعه‌شناسی در ایران هستند. از سوی دیگر، مشکلات فراروی جامعه‌شناسی در ایران در سه دستة اساسی شامل مشکلات فراروی علم، چالش‌های مربوط به علوم‌انسانی و چالش‌های خاص جامعه‌شناسی قرار می‌گیرند. از مهمترین این چالش‌ها می‌توان به بی‌توجهی به نقش جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسان در ساختار عمومی و برنامه‌ریزی جامعه، پایین‌بودن بودجه‌های پژوهشی در مقایسه با دیگر بخش‌های جامعه، گسترش روحیه مدرک‌گرایی و عام‌زدگی در زمینة آموزش، شناخت و یادگیری و همچنین بکارگیری مفاهیم و دانش جامعه‌شناسی اشاره کرد. این ویژگی‌ها موجب شده تا جامعه‌شناسی و جامعه‌شناسان کمتر در عرصه‌های گوناگون زندگی اجتماعی نقش لازم را ایفا نمایند و مراکز دانشگاهی نیز بیشتر بر آموزش علم جامعه‌شناسی تأکید داشته و پژوهش‌های جامعه‌شناختی کمتر مورد توجه قرار گیرند. این مقاله، در پایان پیشنهادهایی را برای بهبود جایگاه جامعه‌شناسی در ایران ارائه نموده است.