پیش‌بینی سلامت محیطی با استفاده از برنامه‌ریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین در حوزۀ ‌آبخیز طالقان

یکی از معیارهای مهم کیفیت زندگی، سلامت حوزۀ آبخیز است. پژوهش­های صورت گرفته در این زمینه نشان می­دهد در ایران مدلی برای بررسی سلامت حوزۀ آبخیز تهیه و تنظیم نشده است. در این پژوهش با استفاده از طول آماری 27 ساله (1369-1395) 5 متغیر محیطی (رسوب، دبی، بارش، دما، تبخیر) در حوزۀ آبخیز طالقان واقع در استان البرز با استفاده از بیان ژن و شبکۀ بیزین برآورد شده است. با استفاده از برنامه­ریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین هر متغیر، دورۀ 1384- 1369 به­عنوان دورۀ آموزش و دورۀ 1392-1385 به‌عنوان دورۀ آزمون و دورۀ 1395-1393 ­به عنوان دورۀ اعتبار سنجی (میزان دقت پیش­بینی) مدل انتخاب شد. در مقایسه دقت برآوردی مدل برنامه­ریزی بیان ژن و شبکۀ بیزین به ترتیب مقادیر همبستگی میانگین پنج متغیر 87/0 و 78/0 می­باشد. در مورد مدل بیان ژن مقادیر ضریب تعیین در بخش آموزش به ترتیب  دبی 87/0، رسوب 92/0، بارش 89/0، دما 91/0 و تبخیر 77/0 و همچنین در مدل بیزین مقادیر به ترتیب 73/0، 88/0، 78/0، 81/0 74/0 می­باشد. با توجه به الگوی فضایی پراکنش داده­ها مقادیر برنامه­ریزی بیان ژن با توجه به تولید نسل 200 هزار بار قدرت بالایی در شبیه­سازی مقادیر آتی خواهد داشت. نتایج این پژوهش نشان می­دهد وضعیت سلامت حوزۀ آبخیز با کسب امتیاز 8 در سال 1395 وضعیت سرطان پیشرفته را دارد و با توجه به نتایج مدل در سال 1396 نیز در بهترین حالت می­تواند در وضعیت سرطان عود کننده قرار گیرد.