پیامدهای صلح راندیا؛ تهاجم ترایان و جانشینان او به ارمنستان

با هم‌مرزشدن ایران و روم در زمان مهرداد دوم اشکانی (124تا87پ.م)، رویارویی‌های پیوﺳﺘﮥ دو قدرت بزرگ برای دستیابی به مناطق مهم مرزی، به‌ویژه ارمنستان، آغاز شد. در سال 63میلادی، این رویارویی‌ها به انعقاد پیمان صلح راندیا منجر شد. طبق این پیمان شاخه‌ای از خاندان شاهنشاهی اشکانی، یعنی ﺳﻠﺴﻠﮥ آرشاکونی، به این شرط قدرت را در ارمنستان به دست گرفتند که به تخت‌نشستن آنها با ﺗﺄیید و تنفیذ امپراتوری روم صورت گیرد. موفقیت اشکانیان در به‌تخت‌نشاندن شاهزاده‌ای از خاندان خود بر تخت ارمنستان و به‌وجودآوردن ﺳﻠﺴﻠﮥ آرشاکونی ارمنستان، بعدها زمینه‌های ناخرسندی روم را فراهم آورد؛ زیرا این پیمان ﻣﺴﺌﻠﮥ ارمنستان را در ظاهر به‌نفع روم، اما درواقع به‌نفع ایران خاتمه داده بود؛ چنان‌که رومی‌ها به‌دنبال فرصتی بودند که منافع ازدست‌رفته در پیمان راندیا را باز پس گیرند. این فرصت در زمان ترایان، امپراتور قدرتمند روم، مهیا شد. ﻧﺘﻴﺠﮥ این پژوهش ناظر بر این است که تهاجم ترایان در اوایل قرن دوم میلادی، به‌دنبال بهره‌مندنبودن روم از پیمان راندیا صورت گرفت؛ لشکرکشی او نخست، موفقیت‌آمیز بود و او ارمنستان و بین‌النهرین را به تصرف خود درآورد؛ اما به‌دنبال‌آن، اشکانیان باتوجه به‌شیوﮤ جنگ‌وگریز خود، موفق شدند رومی‌ها را با شکست بدرقه کنند. بنابراین اشکانیان بار دیگر بر این ﻣﻨﻂﻘﮥ مهم تسلط یافتند؛ ولی تنش میان دو قدرت بزرگ تا اواخر عمر ﺳﻠﺴﻠﮥ اشکانی بر سر دستیابی بر ارمنستان ادامه پیدا کرد.