پژوهشی در تعریف و تحدید انواع هنرهای مشارکتی- تعاملی

هدف این مقاله­‌ی پژوهشی شناسایی و طبقه‌­بندی انواع هنر‌های مشارکتی- تعاملی است. برای رسیدن به این هدف، از هر گونه­‌ی هنری یک نمونه­‌ی شاخص انتخاب شده و پس از توصیف و تحلیل سازمایه­‌های اساسی تشکیل دهنده­‌ی آن و ذکر وجوه تمایز آن از دیگر گونه­‌ها، تعریف ویژه‌­­ای از آن ارائه شده است. توضیح آنکه از آغاز دهه­‌ی نود به این­سو، که رایانه­‌های شخصی و اینترنت، به تدریج تبدیل به رسانه­‌هایی تثبیت­‌شده در خلق آثار هنری شدند؛ و گونه­‌هایی جدید چون "هنر تعاملی" و "هنر نت" قدم به عرصه­‌ی هنر معاصر گذاشتند؛ "تعامل­گریِ" مخاطبانِ آثار هنری دیگر نه امری بعید، بل­که اصلی اساسی قلمداد شد. اما یکی از مسائلی که همواره مشکلاتی را در فهمِ دقیق این گونه­های هنریِ مشارکتی-تعاملی فرارویِ محققین و هنرمندان قرار داده است؛ تفکیکِ این حوزه­‌های به ظاهر مشابه، از یک­دیگر است. از این­جا، پرسش اصلی این پژوهش نیز آن است که: بر مبنای چه معیارهایی و با چه عناوینی می­توان این گونه­‌های هنری را از یک­دیگر جدا کرد و تعاریفی متمایز­کننده را برای آن­ها پیش­ نهاد؟ در پاسخ به این پرسش به روشی توصیفی-تحلیلی تلاش شده تا گونه­‌های هنری مشارکتی-تعاملی معین، و از یک­دیگر متمایز شوند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که برخلاف آن­چه در منابع مختلف دیده می­شود و آن­طور که هنرمندان با سهل­‌انگاری و بدون توجه به بار معنایی هر اصطلاح آثار خود را "تعاملی"، "مشارکتی" یا "اینترنتی" می­نامند؛ هر کدام از این مقولات، تعریف و عنوان ویژه­‌یِ خود را دارند و این آثار در هشت گونه­‌ی متفاوت قابل طبقه‌بندی هستند.