پویایی‎های هویتی و مصرف‎های هویت‎ساز؛ مطالعه‎ای در محلۀ گلستانِ شهرِ سبزوار

محلۀ گلستانِ به عنوان یکی از محله‎های واقع شده در مرکزِ شهرِ سبزوار دارای مشکلاتِ متعدد در حوزۀ مدیریتِ شهری است. با وجود اینکه مسئولینِ شهر بر مسائل و مشکلاتِ محله آگاهی دارند، شوربختانه در عمل اقدام قابل توجه‎ای در مسیر حل این موارد مشاهده نمی‌شود. تداوم مشکلات این محله و عدم رسیدگی جدی به آن موجب شده است رسانه‎های محلی شهر از آن به مثابه یک گره کور شهری یاد کنند. به نظر می‎رسد، بخش قابل توجه‎ای از این مسئله ناشی از عدم شناختِ صحیح از این محله و مشکلات آن ناشی باشد. عموماً شناخت‎ها و مسئله‎یابی‎ها حول این محله، کالبد محور و فنی است. این در حالی است که به نظر می‎رسد، مشکلِ اساسی محلۀ گلستان که حتی می‎توان گفت مشکلات کالبدی و فنی محله نیز ریشه در آن دارد، اجتماعی است. لذا مطالعۀ حاضر تلاش دارد، پرتوی اجتماعی و فرهنگی از این محله ارائه نماید. در این مسیر، پژوهشِ پیش‎رو خود را دلمشغول بررسی و توضیح هویتِ اجتماعی اهالی و پیوند آن با حوزۀ زندگی روزمره و مصرف کرده‎است. به عبارتی دیگر پژوهشِ حاضر، بدنبال آن است که نقشِ مصرفِ جوانان یک محلۀ غربت‎نشین در سبزوار را که به نوعی با چالش‎های هویتی روبرو است، در جهت مدیریت این چالش‎ها روشن سازد. این پژوهش بخشی از یک پروژۀ کلان‎تر با استفاده از روش مردمنگاری روایتی است. رویکردهای نظری جدید در باب هویت و مصرف نقش بصیرت‎بخشی نظری پژوهش را بازی کرده‎اند. براساس نتایج این مقاله می‎توان پیوندِ هویتِ اجتماعی و مصرف در کوی گلستانِ سبزوار را پیوندی همگرایانه تلقی کرد. در توضیح بیشتر باید گفت، آن دوران که منطقِ حاکم بر رویه‎های هویت‎یابی محله، رویه‎های پیشامدرن است، مصرف کمتر حائز کارکردها و دلالت‎های اجتماعی و فرهنگی بوده و بیشتر معطوف به درون و نیازهای مادی اهالی بوده است. اما با حاکمیتِ رویه‎های مدرن هویت‎یابی در محله، مصرف هرچه بیشتر در خدمت مقاصد این رویکرد قرار گرفته است. در واقع، مصرف جنبۀ فرهنگی‎تری یه خود می‎گیرد. در اینجا مصرف صرفاً تأمین‎کنندۀ نیازهای مادی نیست بلکه بستری برای گریز از هویت‎های تعین یافته و حرکت به سوی هویت‎های دلخواه و مطلوب است.