پهنه بندی فصلی و مکانی شاخص کیفیت هوا و آلاینده های هوای محیطی شهر تبریز به کمک نرم افزار GIS و بررسی مشکلات اجرایی موجود

زمینه و هدف: آلودگی هوا سلامتی ساکنین شهری را تهدید می­نماید. شهر تبریز جزء یکی از هفت کلان شهر ایران است که دارای مشکل آلودگی هوا می­باشد. هدف از این مطالعه بررسی و توصیف کیفیت هوای شهر تبریز بر اساس پارامترهای سنجش آلودگی هوا در فصول مختلف و ارزیابی مشکلات پیشرو می­باشد. روش کار: نوع مطالعه توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری هوای محیطی شهر تبریز می­باشد. داده­های پنج ایستگاه­ پایش آلودگی هواd موجود در سطح شهر در سال 1391جهت انجام مطالعه مورد استفاده قرار گرفت. اطلاعات هواشناسی همراه با داده­های کیفیت هوا برای پهنه­بندی و ترسیم نقشه­های پراکنش و انجام آنالیز فضایی استفاده شد. البته در حدود 30 الی 50 درصد مواقع اطلاعات مربوط به غلظت آلاینده­ها توسط بعضی از ایستگاه­های پایش ثبت نشده بود. نرم افزار سامانه اطلاعات جغرافیایی بر اساس روش وزن دهی فاصله ای معکوس جهت توزیع دقیق آلودگی هوا در سایر نقاط شهر استفاده شد. یافته­ها: بیشترین مقدار غلظت PM10 مربوط به فصل تابستان و زمستان حدود µg/l117 و در اغلب روزها بالاتر از حد مجاز بود. مونوکسیدکربن در ماه­های سرد سال دارای بیشترین مقدار ppm 66/7 بوده و در اغلب مواقع در شرایط ناسالم قرار داشته است. غلظت های O3، NO2 و SO2 اغلب پایین­تر از حد مجاز بوده­ و در کمتر از 5 درصد مواقع باعث اعلان شرایط ناسالم شده است. محاسبات نشان می دهد که تعداد ایستگاه­های پایش کافی نیست و طبق محاسبات برای شرایط فعلی 21 ایستگاه دیگر مورد نیاز می­باشد. نتیجه­گیری: دو عامل مهم آلودگی هوای شهر تبریز PM10 و مونوکسیدکربن هستند و بیشترین وقایع آلودگی مربوط به فصل­های سرد سال می­باشد. افزایش تعداد ایستگاه­های پایش و توسعه سیستم اندازه­گیری روزانه آلاینده­ها یکی از اقدامات مهم مدیریتی برای کنترل آلودگی هوا در شهر تبریز می­باشد.