پردازش علل گرایش و راه‌های پیشگیری از جرائم و آسیب‌های تربیتی در منابع درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» دانش‌آموزان دوره متوسطه

زمینه و هدف: آموزش و پرورش به عنوان یکی از دستگاه‌های‌ مهم‌ و بزرگ‌ نظام می‌تواند سهم بزرگی در تولید امنیت اجتماعی داشته باشد‌. هدف اصلی این پژوهش بررسی علل گرایش و راه‌های پیشگیری از جرائم و آسیب‌های تربیتی در تحلیل محتوای کتب درسی دانش‌آموزان دوره متوسطه می‌باشد. روش‌شناسی: روش پژوهش این مطالعه، روش تحلیل محتوا و واحد تحلیل، «جمله» (عبارت) است. با توجه به این که تاکنون مباحث جرائم و آسیب‌های اجتماعی فقط در کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم در دوره‌ی اول متوسطه طرح شده است، و برنامه‌های آموزشی و تربیتی مدارس بر مباحث مطرح در این کتاب‌ها متمرکز است، بنابراین جامعه‌ی آماری این پژوهش کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم دوره‌ی اول متوسطه در سال تحصیلی 1397 است. یافته‌ها: از مجموع عبارت‌های مرتبط با «مؤلفه‌های آموزش پرداختن به جرائم و آسیب‌های تربیتی» در کتاب‌های درسی «مطالعات اجتماعی» و «تفکر و سبک زندگی» پایه‌ی هشتم دانش‌آموزان، 3/24% مرتبط با «علل گرایش به جرائم و آسیب‌های تربیتی» بیشترین شاخص، «اعتیاد» با 35% و کمترین شاخص «مصرف مشروبات مست‌کننده» با 3% مورد اشاره قرار گرفته است. از مجموع 6/75% مرتبط با «راه‌های پیشگیری از گرایش به جرائم و آسیب‌های تربیتی» بیشترین شاخص استفاده شده «خشم، عصبانیت، پرخاشگری، نزاع» با 5/44% و کمترین شاخص «قاچاق» و نیز «مصرف الکل و شراب» هر کدام با 5/3% اشاره گردیده‌اند. نتیجه‌گیری: نتیجه کلی پژوهش این است که در کتب درسی دانش‌آموزان توجه جدی به علل گرایش به جرایم و آسیب‌های اجتماعی نگردیده است و موارد اشاره شده نیز از یک منطق هدفمند، عقلایی و تدوین شده تبعیت نمی‌کند.