پاسخ فیزیولوژی و بیوشیمیایی نهال سه رقم انگور بی‌دانه‌سفید، یاقوتی و چفته به تنش خشکی

سابقه و هدف: انگور با نام علمی (Vitis vinifera L.) به خانواده Vitaceaeتعلق دارد. شناسایی، انتخاب و استفاده از ارقام انگور متحمل به تنش‌ خشکی از موارد بسیار مهم در برنامه‌های به ‌نژادی و تولید انگور می باشد. بنابراین شناسایی، مطالعه و بررسی واکنش های فیزیولوژیکی ومرفولوژیکی ارقام انگور ایرانی تحت تنش خشکی از اهمیت بالایی در تحقیقات انگور کاری برخوردار است. با توجه به پراکنده بودن اکثر انگور کاری‌های ایران در مناطق خشک و نیمه خشک و همچنین کشت و کار این گیاه به صورت دیم در برخی از استان‌های کشور از قبیل کردستان، فارس و ..... ، بوته‌های انگور در قسمتی از رشد سالیانه خود، یعنی در طی تابستان که تبخیر و تعرق زیاد است، به شدت تحت تاثیر تنش خشکی و کمبود آب قرار می گیرند که باعث بروز مشکلاتی از قبیل کوتاه شدن دوره رشد، کاهش گل انگیزی و پیری فیزیولوژیک و در نهایت منجر به کاهش عملکرد و از بین رفتن بوته می شود مواد و روش ها: در سال 1392 در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور ارقام انگور شامل (بی دانه سفید، چفته و یاقوتی) و تنش خشکی در چهار سطح شامل ( 3/0- (شاهد)، 6/0- ( ملایم)، 1- (متوسط) و 5/1- (شدید) مگاپاسکال پتانسیل آب خاک در سه تکرار به اجرا در آمد. بعد از کشت نهال‌ها درون گلدان، زمانی که پتانسیل آب خاک به حد فوق‌الذکر رسید، میزان نشت‌یونی، تجمع مالون‌دی‌آلدئید(MDA) ، فعالیت آنزیم لیپوکسیژناز(LOX) ، فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین‌‌آمونیالیاز(PAL) ، فعالیت آنزیم پلی‌فنل‌اکسیداز (PPO)و میزان فنل‌کل اندازه‌گیری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین میزان نشت‌یونی در شرایط تنش شدید مربوط به رقم بی‌دانه‌سفید (63/31%) و کمترین میزان آن مربوط به رقم های چفته (10/24%) و یاقوتی (88/25%) بود. میزان فعالیت آنزیم PAL در رقم‌‌های چفته و یاقوتی تحت سطوح تنش متوسط و شدید خشکی به طور معنی‌داری، افزایش یافت بطوریکه تحت تنش شدید خشکی دارای بالاترین میزان فعالیت آنزیم PAL به ترتیب (45/2 و 97/1 میکرومول سینامیک‌ اسید تولید شده در ساعت) بودند. در حالی که در رقم بی‌دانه‌سفید با افزایش سطوح خشکی از تنش ملایم تا تنش شدید خشکی اختلاف معنی‌داری در میزان فعالیت آنزیم PALمشاهده نشد. میزان فعالیت آنزیم پلی‌فنل‌اکسیداز (PPO) در رقم بی-دانه‌سفید تحت شرایط تنش شدید خشکی، به طور معنی‌داری دارای در مقایسه با گیاهان شاهد بالاتر بود اما در رقم چفته با افزایش سطوح تنش خشکی از تیمار شاهد تا تیمار شدید خشکی اختلاف معنی‏داری در میزان فعالیت آنزیم PPO مشاهده نشد. در رقم یاقوتی نیز افزایش چشمگیری در میزان فعالیت آنزیم PPO با افزایش تنش خشکی از تیمار ملایم به تیمار متوسط خشکی دیده شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان گفت که رقم چفته و رقم یاقوتی به ترتیب پتانسیل بالاتری برای مقابله با سطوح تنش شدید و متوسط خشکی در مقایسه با رقم بی‌دانه‌سفید داشتند.