واکاوی اصلی ترین چالش های مفهوم منظر فرهنگی با تکیه بر بازشناخت و تحلیل کارنامه هجده ساله این مفهوم در مرکز میراث جهانی یونسکو

هر چند نزدیک به یک سده از نخستین کاربرد عبارت «منظر فرهنگی» می‌گذرد، که بر تعامل انسان و طبیعت در طول زمان تأکید می‌کند، اما تنها هجده سال است که عبارت مذکور کاربردی حرفه‌ای در قلمرو حفاظت پیدا کرده است. با گنجانده شدن منظرهای فرهنگی در راهنمای اجرایی کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان در سال 1992، با هدف بازشناخت ارزش برجستة جهانی ناشی از تأثیرگذاری متقابل انسان و محیط طبیعی‌، مرکز میراث جهانی یونسکو به‌عنوان نخستین و مهم‌ترین مرجع بین‌المللی حفاظت منظرهای فرهنگی شناخته شد. ثبت منظرهای فرهنگی گامی مهم به سوی بازشناخت آنها به‌منظور آشکارسازی و تقویت و محافظت از تنوع تأثیرات متقابل انسان و محیط و فرهنگ‌ها و سنت‌های زنده یا ناپدید شده است. در این مقاله کارنامة منظر فرهنگی در مرکز میراث جهانی یونسکو در فاصلة سال‌های 2010-1992 بررسی می‌شود و ضمن آشکارسازی پس‌زمینة تاریخی شکل‌گیری ایده منظر فرهنگی در این مرکز، تعریف، سیر تحول و تجربیات آن مورد مداقه قرار می‌گیرد. از این رهگذر مهم‌ترین انتقادها که شامل عدم توازن منظرهای فرهنگی ثبت شده در فهرست میراث جهانی در مناطق مختلف جهان و همچنین ناکارآمدی مرزبندی میان منظرهای فرهنگی و طبیعی و دیدگاه نخبه‌سالار این مرکز است، به چالش کشیده می‌شود.