نگاهی به معماری و تاکید بر نقش‌پردازی در آرایه‌های حمام خان سنندج

حمام‌خان یکی از حمام‌های قدیمی سنندج است که در کنار بازار قدیمی شهر قرار دارد. به استناد نگاره‌ی سردر ورودی، حمام خان به دستور والی کردستان به سال 1220 هـ.ق. در زمان قاجار ساخته شده است. یکی از ویژگی‌های معماری حمام خان، ارتفاع فضاها و نقشه‌ی طولی آن است. اجرای آرایه‌های پرکار آهکبری و کاشیکاری روی تمام دیوارهای آن ویژگی دیگر حمام است. آرایه‌ها شامل؛ طرح‌های گونه‌گون هندسی، اسلیمی، گیاهی، گل و گلدان، انسانی، حیوانی و پرندگان(کبک و کبوتر و طاووس) است که ترکیبی هماهنگ دارد. آهکبر‌های حمام در سه دوره ساخته شده که گذشت زمان، موجب دگرگونی تدریجی به سبک طبیعت‌گرایی آنها شده است. ساختار معماری و تزیینات حمام به گونه‌ای بوده، که تاثیر چشمگیر بر ساختار معماری و تزئینات برخی حمام‌های استان کردستان، بویژه، حمام‌های شهر سنندج داشته است. بنابراین، این حمام الگویی مناسب در طراحی و نقش‌پردازی این‌گونه بناها در منطقه محسوب می‌شود. ساختار معماری و آرایه‌های این بنا نشانگر تاثیر معماری سبک اصفهانی در منطقه کردستان از دوره‌ی صفوی به بعد است. معماری و آرایه‌پردازی خانه‌های شهر سنندج هم، این فرضیه را تقویت می‌کند. نوشته حاضر به مکان‌یابی، نامگذاری، مطالعات و پیشینه تاریخی، بررسی و مقایسة فضاهای معماری و آرایه‌های حمام پرداخته است.