نقش آب‌نمای مقابل کوشک با تکیه بر باورهای مهرپرستی

معماران ایرانی در طرح باغ و خانه ایرانی یک حوض آب‌نما در جلوی ایوان‌های کوشک یا بنای اصلی احداث می‌کردند، که البته جدای از حوضی مرکزی حیاط و در میان درختان بود. بعضی بر این باورند که این حوض، کارکرد آب‌نما داشته به‌طوری‌که با آبی راکد آینه‌ای برای نمایش تصاویری از نمای اصلی ایوان به ناظرین در معماری ایرانی بوده‌ است. در این حالت، فواره که جزو جدایی‌ناپذیر حوض‌های ایرانی است، بی‌دلیل در این حوض می‌جهد و باعث تلاطم سطح آینه‌ای آب می‌شود و نمایش تصویر مورد نظر را مخدوش می‌کند. تاریخ معماری ایران از قبل از اسلام گواهی بر حضور حوض استخری در جلوی ایوان اصلی می‌دهد. حضور این حوض به تقدس حضور اَناهیتا و محل باروری وی به مهر مهم بوده است. بر اثر انعکاس تابش آفتاب بر سطح این حوض که دایم متلاطم بود، هماوردی نور و ظلمت در ایوان اصلی به نمایش در‌می‌آمد و در بهترین محل، این حوض در قسمت جنوبی و جلوی ایوان کوشک اصلی، وقت نیم‌روز ایران کهن و اذان ظهر شرعی اسلامی را با نمایش رقص نور و سایه در ایوان اعلان می‌کرده ‌است.