نقد، تحلیل و مقایسه استعاره‌های سنتی با استعاره‌های مفهومی لیکاف و جانسون

در میان انواع زیبایی‌های سخن که از اندیشه و خیال آدمی نشأت می‌گیرد، «استعاره»، به دلیل اشتمال بر ویژگی‌های مبالغه، ایجاز، اختصار و زیبایی‌آفرینی‌های هنری و ادبی، توانسته است نظر ادبا، شاعران مخاطبان متون ادبی را به خود جلب کند. در عصر حاضر، استعاره از باورهای سنّتی خود که منحصر به «واژه» بود، پا فراتر گذاشته و در نظریّه‌های جدید «زبان-شناسان شناختی» تمامی فرایندهای فکری و تجربی انسان را در بر گرفته‌است. از نظر این زبان‌شناسان از عمده مطالب زبانی تا پیچیده‌ترین نظریّه‌های علمی با استعاره درک می‌شود. از آن‌جا که امروزه، پژوهش‌های متعدّدی با کاربست نظریه‌ی «لیکاف» و «جانسون» انجام و منتشر می‌شود، برای نگارندگان پژوهش حاضر، این سؤال مطرح شد که چه شباهت‌هایی میان دو نظریّه و دو دیدگاه مختلف، در دو حوزه‌ی زبانی و ادبیِ متفاوت وجود دارد که با این شتاب به تطبیق و مفهوم‌سازی آن-ها پرداخته می‌شود؟ جستار حاضر ضمن مطالعه‌ی درباره‌ی استعاره‌ی سنّتی (آثار عبدالقاهر جرجانی، سعدالدین تفتازانی و...) و مقایسه‌ی آن با استعاره در مفهوم جدید آن («استعاره‌هایی که با آن‌ها زندگی می‌کنیم» و «مقاله‌ی نظریّه‌ی معاصر استعاره») به این نتیجه رسید که نظریّه‌ی زبان‌شناسی شناختی، ضمن اشتراکات و تفاوت‌های موجود، به طور نسبی اغراق-آمیز است و بسیاری از مباحث مطرح شده در نظریه‌های معاصرین، غالباً همان مفاهیمِ نظریه‌هایِ بلاغی سنّتی است که با عنوان‌های دیگر مطرح شده‌است. نظریه‌ی معاصرین علیرغم سودمندی، برخی از مباحث مربوط به استعاره سنّتی را بلاتکلیف رها کرده و با توجه به مقتضیّات زبانی و ادبی جامعه‌ی ما، به برخی از سؤالات بلاغی پاسخ‌گو نیست.