میل به خلوت جویی و ادراک ازدحام در محیط های شهری: تحلیلی مقایسه ای میان زنان در خرده فرهنگ های ایران

خلوت، فرآیندی برای تعیین مرز میان افراد است و فرد به واسطه آن بر تعامل خود با دیگران نظارت می­کند. نیاز به خلوت در انسان­ها عمومیت دارد ولی شیوه پاسخ به آن متأثر از متغیرهایی چون فرهنگ، سن، جنس، محیط فیزیکی و... است. تفاوت این نیاز از فرهنگی به فرهنگ دیگر سبب می­شود برخی از فرهنگ­ها میل بیشتری به خلوت نسبت به سایرین داشته باشند. تفاوت­ها در میل به خلوت­جویی صرفاً محدود به فرهنگ­ها نمی­شود، بلکه خرده فرهنگ­ها را نیز در بر می­گیرد.  ایران، از جمله کشورهایی است که دارای خرده فرهنگ­های متنوع با حالت­های مختلف پاسخگویی به خلوت است. اما تاکنون تحقیقاتی در زمینه بررسی تفاوت­ها و شباهت­های میان خرده فرهنگ­های این کشور در میل به خلوت­جویی و سازوکارهای رسیدن به آن در محیط­های شهری انجام نشده است. از این رو، این مقاله به دنبال بررسی تفاوت­های بین فرهنگی میان زنان گیلکی، کرد، آذری و یزدی در میل به خلوت­جویی و ادراک ازدحام است. برای رسیدن به این اهداف از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. حدود هزار و 174 زن پرسش شونده به صورت اتفاقی در پارک­های شهر (رشت)، ملت (سنندج)، باغمیشه (تبریز) و آزادگان (یزد) برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. این پرسشنامه توسط آزمون­های خی دو (Chi-square Test)، ضریب همبستگی پیرسون (Pearson Correlation Coefficient)، تحلیل واریانس یک طرفه (Analysis of Variance (ANOVA)) و تحلیل واریانس چند متغیره (Multivariate Mnalysis of Variance (MANOVA)) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که سطح خلوت مطلوب در زنان یزدی و آذری بیشتر از سایر زنان است. در صورتی که خلوت کسب شده در زنان گیلکی بیش از سایر خرده فرهنگ­هاست. به عبارتی، یزدی­ها (صحرایی گرم و خشک) و آذری­ها (کوهستانی سرد) در زمره فرهنگ­های غیرارتباطی و گیلکی­ها (معتدل خزری) و کردها (کوهستانی بسیار سرد) در زمره فرهنگ­های ارتباطی­اند. صرف نظر از نوع فرهنگ، سطح خلوت مطلوب و کسب شده به ادراک ازدحام افراد وابسته است.