موزه ها و پُرسمانِ هویت: بازدید از موزة مردم شناسی زابل و موزة منطقه ای جنوب شرق ایران در زاهدان

  از دیرباز و در جوامع مختلف، صاحبان هویت‌های گوناگون، شیوه‌های متنوعی را و به‌منظور نمایش این هویت‌هـا در زندگی خود به کار مـی‌گرفته‌اند. با تأمل در فرهنگ‌هـای گوناگون می‌توان به حفظ، نگهداری و انتقال آنها از طرق گوناگون اشاره نمـود. در این میان، موزه‌ها مکان‌هـایی معنادار برای ارائه و نمایش هویت فرهنگی هستنـد که به صورتی نمادین عمل مـی‌کنند. از سویی، فرهنگ‌های گوناگون، متاثر از نوعی جهانی‌شدنِ یک‌رنگ‌کننده که آن‌ها را تحت الشعاع قرار داده، در تکاپویی پر جنب و جوش به‌منظور تمایزبخشی میان خود و دیگری-ها افتاده‌اند. بنابراین و با توجه به اهمیت مقولة فرهنگ در جامعة ایرانی، این پژوهش در پی پرداختن به این موضوع در چارچوب پیشینه و ادبیات موجود در انسان‌شناسی و مشخصاً حوزة مربوط به انسان‌شناسی موزه است. از این رو، مقالة حاضر با الهام از این ادبیات و با اتخاذ روش مردم‌نگاری، تلاشی به‌منظور فهم نقش موزه‌ها در ارتباط بین هویت قومی و ملی (فرا قومی) با توجه به معنای تجربیات زیستة بازدیدکنندگان موزه‌های مورد مطالعه در شهرستان‌های زابل و زاهدان می‌باشد. یافته‌های به‌دست آمده در قالب پنج مضمون عمده و یک هستة مرکزی ارائه گردیده‌اند. پنج مضمون عمده عبارتند از: کسب دانش و آگاهی تاریخی، تشدید حس تعلق خاطر قومی- ملی، تقویت منزلت قومی- ملی، تقویت خودآگاهی و خودباوری قومی- ملی، و زیبایی‌شناسی قومی- ملی. هستة مرکزی که کل روایت ارائه‌شده بر آن دلالت می‌نماید نیز، به تولید، بازتولید و بازنمایی هویت قومی- ملی در موزه ارجاع دارد.