مهر و باورهایی از آن در ژرف‌ساخت استعاره‌های خاقانی

خاقانی شروانی از شعرای فاضل و پرآوازه قرن ششم هجری و از برجستگان سبک آذربایجانی است. وی به سبب نبوغ و همت والا بر علوم و معارف زمان خود احاطه یافت و به واسطه جغرافیای زادگاه و عقاید مادری با اصول و آداب ترسایی و مهری آشنا شد. کیش مهر، آیینی رازآمیز و از باورهای ملی و باستانی ایرانیان است که آیین نصاری الهامات زیادی از آن گرفته و ظاهراً از این رهگذر در شعرهای خاقانی جلوه‌های گسترده‌ای یافته است. با تأمل در اندیشه و تصاویر شعر خاقانی، به ویژه، ژرف‌ساخت استعاره‌های آن، نشانه‌های تاریک و روشنی از نفوذ و آمیزش باورهای مهری دیده می‌شود که در این پژوهش، با تحلیل نمونه ابیاتی از اشعار وی، به بررسی این پیوند و مناسبت‌ها پرداخته شده است.