منظومه‌های نحوی در ایران

دانشمندان مسلمان در شماری از علوم، برای تسهیل در امر آموزش و به خاطر سپردن مطالب، از قدرت نظم و موسیقی کلام بهره ‌گرفته‌اند و قواعد و اساس آن علوم را به نظم کشیده‌اند. این دسته آثار به «منظومه‌های تعلیمی» موسوم‌اند. بیشترین نمونۀ این‌گونه منظومه‌ها در صرف و نحو عربی بوده است. در میان ایرانیان هم منظومه‌سرایی در شماری از علوم، به‌ویژه در نحو و صرف عربی، رواج گسترده‌ای داشته است. نوشتۀ پیش رو به معرفی برخی از منظومه‌های نحوی ایرانیان می‌پردازد. آنان گاه کتب پیشینیان، از جمله عوامل جرجانی، مفصّل زمخشری و کافیۀ ابن‌الحاجب و... را جهت سهولت یادگیری به نظم عربی کشیده‌اند، گاه همین آثار را به نظم فارسی ترجمه کرده‌اند، و گاه خود کتاب نحوی مستقلی به صورت منظومۀ عربی یا فارسی سروده‌اند.