مقایسه تطبیقی اثرات قاچاق کالا بر توسعه نواحی روستایی (موردپژوهی: مناطق تجاری ده‌شیخ (فارس) و گچین (هرمزگان))

مهم‌ترین چالش فراروی امنیت در مناطق مرزی کشور، بیکاری و نارضایتی از فعالیت‌های اقتصادی است. این مسئله باعث می‌شود مردم برای تأمین معاش و گذران زندگی خود به انواع شغل‌های کاذب و غیررسمی که در این شرایط پا به عرصه وجود می‌گذارند، روی آورند. یکی از فعالیت‌های غیررسمی، رشد مبادلات مرزی غیررسمی (قاچاق) است. هدف پژوهش حاضر مقایسه تطبیقی آثار و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی ایجادشده از گسترش فعالیت اقتصاد غیررسمی و بازتاب متفاوت آن بر توسعه سکونتگاه‌های روستایی واقع در منطقه تجاری ده‌شیخ در استان فارس و گچین در استان هرمزگان است. نوع تحقیق کاربردی، روش استفاده‌شده توصیفی‌تحلیلی و همبستگی است و برای گردآوری داده‌ها از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی (مشاهده، مصاحبه و پرسش‌نامه) استفاده شده است. طبق آخرین سرشماری، جمعیت روستاهای ده‌شیخ و سیگار به همراه روستاهای چاه‌شیخ، جری و کره‌موچی در مجموع 4467 نفر در قالب 1124 خانوار و روستاهای گچین، مغ‌آباد بالا و پایین در مجموع 1295خانوار گزارش شده است. حجم نمونه مطالعه‌شده منتج از فرمول کوکران، شامل156 خانوار منطقه ده‌شیخ و 160 خانوار از منطقه گچین است که به شیوه نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آزمون‌های توصیفی و استنباطی (آزمون t و فریدمن و من‌ویتنی) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که طبق آزمون فریدمن، میانگین عددی هر سه متغیر در روستای ده‌شیخ تقریباً یکسان است و توزیع تقریباً یکسانی دارند؛ اما این میانگین در شاخص‌های روستای گچین اختلاف فاحشی دارند، به گونه‌ای که شاخص اقتصادی با میانگین 14/50 بیشترین و شاخص‌های اجتماعی و کالبدی به ترتیب با میانگین 46/35 و 99/33 کمترین تأثیرپذیری را داشته‌اند.