مقایسه برخی شاخص‌های فیزیولوژیکی مؤثر در بهبود تحمل به سرمای ارقام دانه‌دار و بی‌دانه انگور در فصل‌های رشد و رکود

بهترین راهکار جهت افزایش تحمل گیاهان در برابر تنش‌ها، شناخت ویژگی‌های خاص ارقام می‌باشد که هم برای کاشت در آب و هواهای مختلف و هم برای برنامه‌های اصلاحی ارقام نیاز است. به این دلیل بررسی دقیق شاخص‌های فیزیولوژیکی ارقام بومی هر منطقه در مراحل مختلف رشد انگور امری ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی برخی از شاخص‌های مؤثر در تحمل به سرما در پنج رقم انگور شامل ’بی‌دانه سفید‘، ’بی‌دانه قرمز‘، ’لعل‘، ’صاحبی‘ و ’فخری‘ در قالب طرح بلوک کامل تصادفی (RBCD) با سه تکرار انجام شد. نمونه‌برداری از ارقام مورد بررسی در پنج نوبت انجام شد. در طول فصل رکود (زمستان 1391) سه نوبت نمونه‌برداری از ساقه‌های حاوی جوانه صورت گرفت و شاخص‌های مقدار پرولین، نشت الکترولیت و میزان قند محلول اندازه‌گیری شد. در فصل رشد (بهار سال 1392) دو نوبت نمونه‌برداری از برگ‌های ارقام انجام گرفت و شاخص‌های مقدار پرولین، مالون‌دی‌آلدهید، قند محلول، پروتئین‌کل و میزان فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان پراکسیداز، پلی‌فنل‌اکسیداز و آسکوربات‌پراکسیداز بررسی گردید. نتایج نشان داد که در هر دو فصل رکود و رشد در تمام شاخص‌های مورد بررسی تفاوت معنی‌داری در بین رقم‌ها وجود داشت، به‌طوری‌که در فصل زمستان رقم ’فخری‘ با کمترین میزان نشت الکترولیت در هر سه مرحله نمونه‌برداری (12/33 میکروزیمنس بر گرم در دی‌ماه، 17/23 میکروزیمنس بر گرم در بهمن‌ماه و 89/12 میکروزیمنس بر گرم در اسفند‌ماه) آمادگی بیشتری برای تحمل تنش‌های محیطی نسبت به سایر رقم‌ها نشان داد. در فصل بهار در مراحل اولیه رشد جوانه‌ها و آغاز شکوفایی گل‌ها رقم ’بی‌دانه قرمز‘ با کمترین مقدار مالون‌دی‌آلدهید (7/3 میکرومول بر گرم در مرحله 3-4 برگی جوانه‌ها و 4 میکرومول بر گرم در آغاز شکوفایی گل‌ها) و بیشترین مقدار پرولین (27/10 میکرومول بر گرم در مرحله 3-4 برگی جوانه‌ها و 39/7 میکرومول بر گرم در آغاز شکوفایی گل‌ها) و پروتئین (با 26/0 میلی‌گرم بر گرم در مرحله 3-4 برگی جوانه‌ها و 23/0 میلی‌گرم بر گرم در آغاز شکوفایی گل‌ها) تحمل بیشتری نسبت به تنش‌ها در مقایسه با رقم‌های مورد بررسی در این پژوهش داشت.