مقایسه اثر داروهای ضد کوکسیدیال کیم‌کوکسید، فارم کوکسید با آمپرولیوم و موننزین بر روی انگل آیمریا تنلا در شرایط آزمایشگاهی

مقدمه: بیماری کوکسیدیوز یکی از پر هزینه‌ترین بیماری‌ها در جهان است که توسط انگلی از گروه تک یاخته‌ها از جنس آیمریا ایجاد می شود. این بیماری بیشتر حیوانات اهلی به ویژه پرندگانی مثل بوقلمون، اردک و جوجه‌ها و پستاندارانی مانند گوسفند، گاو و خوک را مبتلا می‌کند. مواد و روش ها: در این بررسی اثر دو داروی کیم‌کوکسید و فارم کوکسید علیه بیماری کوکسیدیوز روده‌ی کور با دو داروی دیگر به نام‌های آمپرلیوم و موننزین روی جوجه‌های گوشتی آزمایش شد. در این آزمایش چهار گروه 20 قطعه‌ای برای هر چهار دارو فراهم شد. دو گروه 20 قطعه‌ای نیز به عنوان شاهد(یک گروه مبتلا و درمان نشده و گروه دیگر سالم و بدون مصرف هیچ نوع دارو) آماده شد. خورانیدن دارو به جوجه‌ها دو روز قبل از مبتلا نمودن به بیماری تا ده روز بعد از ابتلا انجام گرفت. بقیه عمر، جوجه‌ها از تغذیه ساده و معمولی استفاده کردند. جوجه‌ها به طور اختیاری در سن چهارده روزگی با خورانیدن تعداد 105 اووسیت از آیمریا تنلا به عفونت مبتلا شدند. تعداد جوجه‌ها برای محاسبه آماری استاندارد 25 جوجه یعنی n= 25 تعیین گردید. ولی تا 20 جوجه به طور حداقل انتخاب گردید. دوز مصرفی داروی ضد کوکسیدیال که به جوجه‌ها خورانیده شد برای موننزین 100 «پی پی ام» و برای بقیه داروها 125 «پی پی ام» بود. دفع اووسیست‌ها در یک گرم مدفوع با آزمایش «مک ماستر» کنترل شد و نتایج با آنالیز وار یانس(مغایرت تحلیلی) و مقایسه تناسب مضاعف محاسبه شد. یافته‌های پژوهش: بعد از درمان، هیچ کدام از گروه‌های دریافت کننده داروی ضد کوکسیدیال، علائم بالینی کوکسیدیوز روده‌ی کور را نشان ندادند که دال بر درمان کامل آن ها بوده است. ضمناً توانایی ادامه زندگی تمام گروه‌ها، به جز گروه شاهد، صد در صد بوده است. از بین گروه‌های درمان شده با چهار داروی ضد کوکسیدیال تحت آزمایش و گروه‌های شاهد در سن چهل و دو روزگی جوجه‌ها، تفاوتی در وزن بدن مشاهده نشد. فقط در یکی از گروهای شاهد یعنی گروه مبتلا و درمان نشده، 20 درصد تلفات مشاهده گردید. هر دو داروی فارم کوکسید و کیم‌کوکسید اثرات ضد کوکسیدیوزیس روده‌ای قابل توجهی داشتند. بحث و نتیجه‌گیری: آمپرولیوم دارویی کوکسیدیوستاتیک است و با طیف وسیعی علیه کوکسیدیا عمل می‌کند. آمپرولیوم علیه آیمریا تنلا و آیمریا برونتی بسیار موثر است. اما علیه دیگر گونه‌های ایمریا این توانایی را ندارد. به دلیل کم خونی‌هایی که این بیماری انگلی در جوجه‌ها ایجاد می کند بایستی به مسئله وزن نیز توجه داشت، زیرا هر نوع خون ریزی در دستگاه گوارش اثر منفی روی ارگانیسم دارد. موننزین نوعی کوکسیدسید است که، به طور کلی، برای پیش‌گیری از بیماری کوکسیدیوز در جوجه‌های نژاد برویلر استفاده شده است. موننزین از بیماری‌زایی دیگر ایمریا ها خوب پیش‌گیری می‌کند. در گروه‌های درمان شده با کیم‌کوکسید و فارم‌کوکسید هیچ گونه دفع اووسیستی مشاهده نگردید، که این نکته احتمالاٌ نشان دهنده‌ی اختلال و توقف در ادامه ی چرخه‌ی زندگی انگل بوده است. با شناسایی مکانیسم اثر درمانی سریع داروهای کیم کوکسید و فارم کوکسید علیه بیماری کوکسیدیوز روده کور می توان گام‌های مثبتی در جهت مبارزه با این بیماری سرکوبگر سیستم ایمنی و کشنده در صنعت طیور اتخاذ نمود.