مقارنه دیدگاه ها در گستره عصمت گفتاری رسول خدا با محوریت آیات نخست سوره نجم

شرط اصلی تحقق رسالت، عصمت انسان منتخب بوده که این اندیشه از دیدگاه قرآن نیز ضروری دانسته شده است. در اثبات عصمت انبیا (ع) علاوه بر دلایل عقلی، از دلایل نقلی نیز بهره گرفته‌اند. مسئلۀ پسین در حوزۀ عصمت، بررسی نگاه آموزه‌های دینی به قلمرو این مقوله خواهد بود. مقام عصمت، جایگاهی است که مراتبی از حداقل‌های این جایگاه تا عالی‌ترین آنها را در خود جای می‌دهد. حتی باید گفت عصمت به تناسب متعلق آن، به گونه‌های متفاوتی تقسیم می‌شود. در مقالۀ حاضر که با روش کتابخانه‌ای و با رویکرد تحلیلی انجام پذیرفته است؛ کوشیده‌ایم به بررسی و نقد آرای مفسران در محدودۀ عصمت اثبات‌پذیر از آیات سوم و چهارم سورۀ النجم بپردازیم. مصداق سخن در این آیات به اجماع مفسران، پیامبر اکرم (ص) است. بررسی گفتارهای ذیل آیات، بیانگر طرح دیدگاه‌های گوناگون در تبیین آیات خواهد بود. برخی استناد به آیه را در اثبات عصمت جزئی و برخی عصمت شمولی گفتار حضرت، بیان داشته‌اند. این در حالی است که دیدگاه عصمت جزئی دربرگیرندۀ دو محور شامل حیطۀ قرآن و وحی و همچنین تطبیق بر گفتار حضرت در مسئلۀ جانشینی و امامت شده است. افزون بر این دو دیدگاه اصلی، برخی مفسران ضمن بیان دلایل مختلفِ اشاره‌کننده به عصمت جزئی و کلی، نتیجۀ مشخصی از آن ارائه نداده‌اند. نوشتۀ پیش‌رو در نهایت با بررسی ریشۀ اختلاف دیدگاه‌ها و توجه به قراین داخلی و خارجی، نشان خواهد داد که دلالت آیات مورد بحث بر عصمت فراگیر دیدگاه اثبات‌پذیری است.