مقادیر مختلف آب و کود ازت بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم پنبه ('گلستان و ب 557)

چکیده سابقه و هدف: پنبه گیاهی است که به مقدار آب آبیاری و زمان آبیاری واکنش زیادی نشان می‌دهد و نظر به کمبود آب در استان گلستان، لزوم استفاده بهینه از واحد آب مصرفی را بیش از پیش نشان می‌دهد. این امر جز با بکارگیری روش‌های مدرن آبیاری سطحی یا آبیاری تحت فشار و اعمال مدیریت مطلوب آبیاری و افزایش کارآیی مصرف آب محقق نخواهد شد. مواد و روش‌ها: این آزمایش به‌صورت طرح کرت‌های خرد شده نواری در قالب فاکتوریل با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد اجرا شد. پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک از قبیل بافت خاک، وزن مخصوص ظاهری، درصد رطوبت ظرفیت زراعی و نقطه پژمردگی، شوری و اسیدیته خاک قبل از کشت با نمونه گیری از دو عمق 25-0 سانتی‌متر و 50- 25 سانتی‌متری اندازه‌گیری شد. نیاز کودی مزرعه با توجه به نتایج حاصل از آزمایشات محاسبه شد. فاصله کشت پنبه در طول سطح مورد مطالعه یکسان در نظر گرفته شد. قبل از کشت آبیاری به‌دلیل تامین رطوبت خاک انجام شد. کاشت دو رقم پنبه بصورت تصادفی انجام شد. در طول دوره رشد و قبل از اولین آبیاری، سیستم آبیاری بارانی تک‌شاخه‌ای اجرا شد. در طول دوره‌ی رشد، آبیاری بر اساس نیاز آبی کرت5I مورد سنجش قرار گرفت و آبیاری بر اساس نیاز آبی این کرت تا رسیدن به ظرفیت مزرعه ادامه یافت. در طول دوره‌ی رشد علایم و شاخص‌های اجزای عملکرد شامل اندازه گیری رشد گیاه، زمان اولین گل‌دهی، زمان اولین محصول و غیره و در نهایت عملکرد ثبت شد. تیمارهای مقادیر مختلف آب آبیاری شامل دیم تا آبیاری بیش از نیاز آبی به‌عنوان کرت اصلی و تیمارهای مقادیر مختلف کود نیتروژن شامل 0، 33، 66 و 100 درصد توصیه کودی و نیز ارقام پنبه به‌عنوان کرت‌های فرعی در نظر گرفته شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد بیشترین عملکرد با 4362 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار 4I و کمترین عملکرد مربوط به تیمار دیم (بدون آبیاری) با 3379 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد تیمارهای 2I، 3I، 4I، 5I و 6I نسبت به تیمار دیم (1I) به‌ترتیب به میزان 2/2، 7/16، 1/29، 1/8 و 7/15 درصد بیشتر بود. در بین تیمارهای کودی بیشترین عملکرد مربوط به تیمار بدون نیاز کودی بود که اختلاف آن با تیمارهای 66 و 100 درصد نیاز کودی معنی‌دار بود. در حالی‌که کمترین عملکرد مربوط به تیمار 66 درصد نیاز کودی بود. در سال تحقیق انجام شده (1391) به‌علت بارندگی‌های مناسب در فصل کشت، بوته‌های پنبه از رشد مناسبی برخوردار بودند و هر گونه آب اضافی یا کود نیتروژن باعث تسریع رشد رویشی شد که در نهایت منجر به کاهش رشد زایشی و متعاقب آن کاهش عملکرد شد. از نظر درصد زودرسی، تیمارهای دیم و 4I زودرس‌ترین و دیررس‌ترین تیمارها بودند. مقادیر مختلف کود نیتروژن تاثیری بر درصد زودرسی نداشتند. بیشترین تعداد قوزه در بوته مربوط به تیمارهای 5I و 6I بود که اختلاف آن با تیمارهای 1I و2I معنی‌دار بود اما با تیمارهای 3I و 4I معنی‌دار نبود. میزان مصرف کود نیتروژن از 0 درصد تا 100 درصد نیاز کودی تاثیر معنی‌داری بر تعداد قوزه در بوته نداشت. نتیجه‌گیری: عملکرد رقم گلستان به میزان 9/17 درصد از رقم ب557 بیشتر بود. کارایی مصرف آب در تیمار دیم و تیمار آبیاری کامل بترتیب به میزان 1.51 و 0.81 کیلوگرم بر متر مکعب در هکتار بود. رقم ب557 زودرس‌تر از رقم گلستان بود. دو رقم پنبه به‌نام-های گلستان و ب557 از نظر تعداد قوزه در بوته یکسان بودند. پیشنهاد می گردد از رقم گلستان به عنوان الگوی کشت پایه انتخاب گردد. در سال های زارعی پر آب بصورت دیم کاشت انجاب شود و یا آبیاری به صورت تکمیلی انجام پذیرد