مفهوم عدالت در حکمت اســلامی و حق به شهر از دیدگاه اســلامی

در تفکــر اســلامی، عدالــت فراتــر از مســاوات تعریــف شــده اســت و هرگــز بــر ایــن عقیده نیســت کــه همــه باید بطور مســاوی ســهم داشــته باشــند، بلکــه هرکــس بنــا بــه تــوان، کوشــش و تقدیــر خــود می توانــد رزق و روزی کســب کنــد. اقداماتــی کــه در ســطح حکومتــی کشــور اســلامی صــورت می پذیــرد، همیشــه می بایســت جانــب اعتــدال را رعایــت نمایــد. اعتــدال می توانــد بــه معنــای میانــه روی و اســراف نکــردن باشــد. ولــی در واقــع نوعــی عمــل اقتضایــی قلمــداد می شــود. ایــن بــدان معناســت کــه در هــر شــرایطی و بــا هــر امکاناتــی، ممکــن اســت عمــل عادلانــه بــه گونــه ای متفــاوت انجــام گیــرد. بنابرایــن مدیــران شــهری و حکومتــی می بایســت از توانایی هــای ادراکــی بالایــی بــه جهــت تــوان تصمیم گیــری به جــا و به موقــع برخــوردار باشــند. عدالــت فضایــی در توزیــع عملکردهــای شــهری از جملــه مهمتریــن مســائلی اســت کــه امــروزه در زمینــه پایــداری اجتماعــات در حــال توســعه مطــرح گردیــده اســت. در ایــن مقالــه ســعی بــر آنســت تــا جایــگاه عدالــت در شهرســازی اســلامی و فلســفه مربــوط بــه آن تبییــن گــردد و همچنیــن تعریــف روشــنی از مفهــوم عدالــت در حکمــت و شهرســازی اســلامی ارائــه نمایــد. عدالــت بــه زعــم بعضــی از متفکریــن تعریــف روشــنی نــدارد و شهرســازان نیــز تــا کنــون از ارائــه یــک ارزیابــی کامــل و همــه جانبــه از عدالــت فضایــی ناتــوان بوده انــد، چــرا کــه عدالــت فضایــی کامــل تــا کنــون بــه آســانی عملــی نبــوده اســت. البتــه عدالــت در مقیــاس فضایــی خــود شــرایط و ملاحظاتــی دارد کــه در ایــن مقالــه بــه آنهــا اشــاره خواهــد شــد. ســرانجام موضــوع حــق بــه شــهر بررســی خواهــد شــد و دیدگاه هــای اســلام راجــع بــه آن تبییــن می گــردد تــا ابعــاد مختلــف آن بــا روشــی توصیفــی- تحلیلــی بــا شــرایط شــهرهای ایرانــی- اســلامی و شــهروندان آن انطبــاق داده شــود.