معماری شهری و مالکیت فضای فراتر از حد متعارف ارتفاع

چکیده فضای شهری در عصر کنونی عنصری محدود و تمام شدنی است، که بهره‌برداری عادلانه از آن، از جمله مسائل ‏نوظهور در حوزه حقوق معماری و شهرسازی است. یکی از ساختارهای تحقق پذیری عدالت در فضای شهر، ‏مدیریت و کنترل ساخت و ساز در فضای فراتر از حد متعارف ارتفاع، محاذ بر املاک خصوصی است. مدیریت ‏و کنترل این سنخ از فضا، متأخر از اثبات مالیت و به تبع آن، شناخت نوع مالکیت آن است. نوشتار حاضر با ابتنا ‏بر منابع فقهی حقوقی، به این موضوع ‌پرداخت. طبق‎ ‎نتایج این‎ ‎تحقیق، فضای محاذ بر املاک خصوصی، فراتر از ‏حد متعارف ارتفاع، اولاً: مال محسوب می‌شود؛ و از نوع اموال عینی، نه حق یا منفعت. ثانیاً: برخلاف نظریه‌‌ ‏تابعیت مطلق، خارج از مالکیت زمین تحت آن است. ثالثاً: برخلاف نظریه انفال و قوانین تراکم فروشی فعلی ‏شهرداری‌ها، این سنخ از فضا در زمره اموال عمومی و از مصدایق مشترکات محسوب می‌شود؛ و بنا بر اقتضای ‏احکام مشترکات، غیرقبل نقل انتقال، و هرگونه تملک خصوصی است. ‏