مطالعۀ فلزکاری سلجوقی با تکیه بر رویکرد ویکتوریا دی. الکساندر

ویکتوریا دی. الکساندر، جامعه‎شناس معاصر، در نقد و تکمیل دو رویکرد بازتاب و شکل‎دهی که به تأثیر و تأثر جامعه و هنر می‌پردازد، «الماس فرهنگی تعدیل‌شدۀ» خود را ارائه می‌کند و به نقش کلیدی توزیع‎کنندگان جامعۀ هنری تأکید می‎ورزد. یکی از هنرهای شاخص ایرانی فلزکاری است که در دورۀ سلجوقی فراز و رفعت بی‎نظیری در تاریخ هنری ایران رقم می‌زند. نوآوری، پیوند و تکامل از خصوصیات هنر این دوره است که جا دارد در جهت دریافت سیر تحول و تکاملی جامعه و هنر ایران بررسی شود. این پژوهش، به شیوۀ تاریخی‌توصیفی و تحلیلی، در بخش تولید، نظام صنفی جامعه و جایگاه  فلزکاران به وجه شکل‎دهی جوامع هنری رهنمون می‎شود. مصرف‎کنندگان و مخاطبان نیز طبقۀ متوسط جامعه، سلاطین و درباریان معرفی شده‌اند که بر پایۀ نوع تقاضا بر جامعۀ هنری سلجوقی نفوذ کرده‎اند. در ادامه و براساس نقش مهم توزیع‎کنندگان و حامیان هنری، چگونگی شکل‎گیری و ارتباط این جوامع و سبک سلجوقی بررسی و به دلیل نداشتن منابع کافی، جامعۀ آماری شامل بیست اثر فلزی از دورۀ سلجوقی و ساسانی انتخاب شد. در ادامه، با ارائۀ نمودارهایی، فلزات، تکنیک‌های ساخت و تزیین آثار مقایسه‌ شده و درنهایت، نظام توزیع سلجوقی پاسخ ساختار اسلامی جامعه را یافته است.