مطالعۀ اثربخشی الگوهای ذهنی حاکمان تیموری بر باغ‌سازی تیموری با رویکرد تاریخ فرهنگی (نمونه موردی: باغ‌های نو، شمال و میدان در سمرقند)

بیان مسئله: باغ ایرانی تبلور اندیشه، فرهنگ و باور جامعۀ ایرانی در طی تاریخ است. در این میان، عصر تیموری تأثیر بسزایی بر باغ‌سازی ایرانی و پیشرفت و معرفی آن به جهان داشته است. از این‌رو ارزیابی باغ‌سازی تیموری و اندیشۀ پنهان در پس آن می‌تواند آموزه‌ای برای منظرسازان امروز باشد.هدف: پژوهش حاضر در تلاش است تا با بررسی نمونه‌هایی از باغ‌های عصر تیموری، تأثیرات الگوهای ذهنی و فرهنگی حکام تیموری را، بر باغ‌سازی این عصر و ظهور ویژگی‌های کالبدی جدید در باغ را شناسایی کند. هدف اصلی پژوهش شناسایی تأثیرات الگوهای ذهنی و فرهنگی حاکمان تیموری بر باغ‌سازی عصر تیموری است.روش تحقیق: برای دستیابی به سؤال پژوهش، ابتدا باغ‌سازی عصر تیموری و ویژگی آن بررسی شده و سپس الگوهای ذهنی و جهان‌بینی سلسلۀ تیموری با استناد به گفتۀ مورخان و نویسندگان حاضر در دربار، ارزیابی شده است. در پایان با کمک رویکرد تاریخ فرهنگی، رابطۀ میان دو مؤلفۀ الگوی ذهنی حکام تیموری و باغ‌سازی عصر تیموری شناسایی و نمود این رابطه در نمونه‌های موردی تطبیق داده شده است. این پژوهش به لحاظ هدف بنیادی بوده و داده‌ها به‌ صورت تحلیلی-تاریخی مورد بررسی قرار گرفته و به شیوۀ اسنادی و با استفاده از کتابخانه و سایت‌های اینترنتی اطلاعات لازم جمع‌آوری شده است. نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که برخی مبانی فرهنگی و الگوهای ذهنی تیموریان همچون: (رونق اقتصادی، آبادانی شهرها، احترام به سنت عشایری، ارج‌نهادن به هنرمندان، قدرت‌نمایی و ...) بر باغ‌سازی عصر تیموری تأثیر بسزایی گذاشته است و خلق فضاهایی همچون سراپرده در باغ تیموری و تبدیل باغ به نماد قدرت و تجلی رونق اقتصادی حکومت، از نتایج این الگوهای ذهنی و مبانی فرهنگی است.