مطالعه ویژگی‌های زراعی، عملکرد گل و درصد اینولین ریشه کاسنی (Cichorium intibus) تحت تاثیر حاصلخیزکننده‌های خاک و تنش خشکی

سابقه و هدف: کاسنی از خانواده آستراسه و دارای برگ‌های آبی و یا صورتی است و گونه‌ی گیاهی با ارزش که سرشار از فلاونوئید و اینولین است و ریشه آن بعنوان تنها منبع ریشه‌ای تولید اینولین است. تنش خشکی یکی از مهمترین عوامل محدود کننده عملکرد در دنیا به شمار می‌رود. به منظور بررسی ویژگی‌های زراعی، عملکرد گل و درصد اینولین ریشه کاسنی تحت تیمارهای مختلف کود زیستی و تنش خشکی پژوهش حاضر انجام شد. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94- 1393 در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل انجام شد. عامل اصلی تنش خشکی شامل: آبیاری بر اساس 90، 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی در کل دوره رشد و عامل فرعی کودهای زیستی شامل: شاهد (عدم کاربرد کود)، نیتروکسین، ریزموجودات مفید (Effective Microorganism=EM) و نانو کلات پتاسیم بودند. ویژگی‌های از قبیل ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، تعداد گل در بوته، عملکرد گل، وزن خشک و تر ریشه، درصد نیتروژن برگ و درصد اینولین مورد بررسی قرار گرفت. برای اعمال تنش خشکی از دستگاه TDR استفاده شد. پس از جمع‌آوری داده‌ها، برای تجزیه و تحلیل آماری از نرم‌افزار SAS استفاده شد و مقایسه میانگین‌ها به کمک آزمون دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد که تاثیر برهمکنش تنش خشکی و کودهای زیستی، بر کلیه ویژگی‌های مورد بررسی به جز ارتفاع بوته معنی‌دار شد. نتایج نشان داد با افزایش شدت تنش ارتفاع بوته، تعداد ساقه و گل در بوته، عملکرد گل، وزن ‌تر و خشک ریشه، درصد اینولین ریشه و درصد نیتروژن برگ کاهش یافت. کاربرد کودهای زیستی نیز سبب افزایش ویژگی‌های مورد بررسی گردید. بیشترین ارتفاع بوته، تعداد ساقه و گل در بوته، عملکرد گل، وزن تر و خشک ریشه و درصد اینولین ریشه از آبیاری کامل، همراه با کاربرد کود EM به‌دست آمد. کاربرد کود زیستی EM در تیمارهای آبیاری پس از 70 و 50 درصد ظرفیت زراعی به‌ترتیب رتبه‌های دوم و سوم درصد اینولین را نشان دادند. با افزایش شدت تنش از شاهد به تیمار آبیاری پس از 50 درصد ظرفیت زراعی، درصد نیتروژن برگ کاهش یافت به‌طوری‌که بیشترین درصد نیتروژن از آبیاری پس از 90 درصد ظرفیت زراعی توام با کاربرد نیتروکسین و کمترین آن از اعمال تنش شدید خشکی و عدم کاربرد کود حاصل شد. نتیجه‌گیری: در این آزمایش بهترین تیمار برای بیشترین وزن تر، خشک و درصد اینولین ریشه، کاربرد ریز موجودات(EM) در شرایط 90 درصد ظرفیت زراعی بود. به‌طور کلی می‌توان بیان داشت که استفاده از کودهای زیستی می‌تواند باعث تعدیل اثر تنش خشکی در گیاه دارویی کاسنی گردید.