مطالعه هیستوپاتولوژی اثرات محافظتی عصاره الکلی کلاله زعفران بر تغییرات بافتی کبد و کلیه در موش‌های صحرایی دیابتی شده توسط آلوکسان

چکیده      دیابت ملیتوس اختلالی متابولیکی است که گریبانگیر بشر بوده و از شیوع بالایی در سراسر جهان برخوردار می‌باشد. نارسایی‌های کبدی و کلیوی از عوامل عمده مرگ و میر در این بیماری شناخته شده‌اند. گیاهان بسیاری از سراسر جهان جهت مداوای افراد دیابتیک توصیه شده‌اند. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات محافظتی عصاره الکلی کلاله زعفران بر بافت کبد و کلیه موش‌های صحرایی دیابتی شده توسط آلوکسان می‌باشد. بدین منظور، 72 سر موش صحرایی نر نژاد ویستار، به‌طور تصادفی در 6 گروه 12 تایی (شاهد سالم، سالم تیمار با عصاره، دیابتیک ملایم، دیابتیک ملایم تیمار با عصاره، شدیداً دیابتیک و شدیداً دیابتیک تیمار با عصاره) توزیع گردیدند. مؤثرترین دز کاهنده قند خون عصاره (40 میلی‌گرم به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن)، به‌شکل محلول در سالین نرمال (10 میلی‌لیتر به‌ازای هر کیلوگرم وزن بدن) به‌صورت داخل صفاقی و به‌مدت 30 روز متوالی به گروه‌های تیمار با عصاره تزریق شد. گروه‌های شاهد نیز به‌همان روش، سرم فیزیولوژی دریافت کردند. 4 ساعت بعد از آخرین تزریق عصاره، هم‌زمان همه موش‌‌ها با ایجاد جابه‌جایی در مهره‌های گردن به راحتی کشته شدند. نمونه‌های بافتی اخذ شده از کبد و کلیه تمامی موش‌ها در فرمالین بافری 10 درصد پایدار گردید. از نمونه‌های فوق با استفاده از شیوه‌های رایج پاساژ بافت و تهیه مقطع، برش‌های هیستولوژی به ضخامت 5 میکرون تهیه گردید. آسیب‌شناسی بافتی کبد و کلیه موش‌های دیابتی شده، حاکی از بروز تغییرات دژنراتیو در هپاتوسیت‌های اطراف وریدچه مرکزی، گلومرولیت غشایی- افزایشی، تورم سلول‌های پوششی لوله‌های ادراری، ارتشاح لمفوسیتی، پرخونی و خونریزی بود. آسیب‌های مذکور در موش‌های شدیداً دیابتیک بارزتر بود. در مشاهدات ریزبینی، کبد و کلیه موش‌های دیابتیک تیمار با عصاره زعفران تقریباً طبیعی به‌نظر می‌رسیدند. نتایج بررسی حاضر نشان می‌دهد که عصاره الکلی کلاله زعفران مانع از بروز آسیب‌های زود هنگام کبد و کلیه در موش‌های صحرایی دیابتیک تجربی می‌گردد. بنابراین، این عصاره می‌تواند پس از انجام کارآزمایی‌های شاهددار اتفاقی، به‌عنوان عاملی مؤثر در پیش‌گیری نفروپاتی و هپاتوپاتی دیابتی توصیه گردد.