مطالعه میانگین الگوهای همدیدی براساس رخداد غلظت‌های مختلف آلاینده CO در فصول تابستان و پاییز در تهران

تهران یکی از شهرهای آلوده جهان است. تردد بسیار زیاد خودرو در کلان‌شهر تهران، همراه با وجود کارخانجات متعدد و موقعیت خاص جغرافیایی‌ آن، سبب شده است که آلودگی هوا از چالش‌های جدی زیست‌محیطی و شهرنشینی در تهران محسوب شود. مهم‌ترین آلاینده گازی‌شکل در تهران، گاز خطرناک منواکسید کربن (CO) است. در این مقاله، ابتدا غلظت آلاینده گاز CO طی دوره آماری 2006-2001، برای ماه‌های تابستان و پاییز به پنج گروه مختلف طبقه‌بندی شد. سپس با استفاده از داده‌های روزانه تحلیل مجدد مرکز محیطی (NCEP) در ساعت 00UTC و به‌صورت روزانه برای شش‌ماه از سال، میدان‌های فشار سطح دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل 500 میلی‌باری در نقاط شبکه‌ای برای هر گروه تهیه گردید. آن‌گاه نقشه‌های میانگین هر یک از پنج گروه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی این الگوها نشان دادند که میانگین الگوهای همدیدی در زمانی که شاخص استاندارد آلودگی هوای تهران در شرایط پاک و سالم است، تفاوت عمده‌ای با شرایط ناسالم و بسیار ناسالم دارد. استقرار سامانه پرفشار بر روی خزر، عبور ناوه‌ها و یا استقرار جریان‌های مداری تراز میانی جو سبب کاهش آلاینده‌های هوای تهران می‌گردد، در حالی‌که استقرار کم‌فشار حرارتی در بخش‌های جنوب شرقی دریای خزر و زبانه پرفشار در جنوب رشته کوه البرز همراه با تقویت پشته ارتفاعی تراز میانی جو شرایط لازم را برای افزایش پتانسیل آلودگی هوای تهران فراهم می‌آورد. این شرایط برای الگوهای تابستانی و پاییزی در حالت کلی مشابه است، هرچند که الگوهای همدیدی روی ایران در تابستان و پاییز تفاوت‌های اساسی دارند.