مطالعه مقایسه‌ای ترکیبات شیمیایی اسانس اندام هوایی سه جمعیت گیاه دارویی اگیر ترکی (Acorus calamus) در ایران

مقدمه: خواص دارویی بسیار متنوعی برای گیاه اگیر ترکی با نام علمیAcorus calamus  ذکر شده است. با توجه به اینکه این گیاه اخیراً در ایران بازیابی شده، مطالعه ترکیب شیمیایی اسانس آن اهمیت زیادی دارد. هدف: این پژوهش به منظور شناسایی، توصیف و مقایسه ترکیبات شیمیایی اسانس اندام های هوایی 3 جمعیت از این گیاه انجام شد. روش بررسی: اندام هوایی سه جمعیت در زمان گلدهی کامل از رویشگاه های مختلف آنها واقع در استان مازندران (تالاب‌های ارزفون، پلسک و الندان) جمع‌آوری شدند. اسانس‌‌گیری به روش تقطیر با آب انجام شد و با استفاده از دستگاه‌های GC و GC-MS تجزیه و شناسایی ترکیبات شیمیایی صورت گرفت. نتایج: در مجموع 41 ترکیب شیمیایی در اسانس شناسایی شد که برای اولین بار از ایران گزارش می‌شوند. بازده اسانس به ترتیب 5/0، 45/0 و 48/0 درصد وزنی/وزنی در جمعیت‌های ارزفون، پلسک و الندان می‌باشد. ترکیبات اصلی تشکیل‌دهنده اسانس اندام هوایی سه جمعیت مطالعه شده به ترتیب cis-Asarone (27 – 53 درصد)، Calamusenon (6/6 - 8/9 درصد)، (E)-Caryophyllene (3/6 - 3/7 درصد)، trans-Asarone (7/4 - 6/6 درصد)، Acorenone (6/3 - 9/4 درصد) و E-β-Farnesene (8/0 – 5 درصد) هستند. نتیجه‌گیری: ترکیب اسانس سه جمعیت مطالعه شده از نظر کمی و کیفی نسبت به یکدیگر و همچنین نسبت به نمونه‌های خارجی تفاوت نشان دادند که می‌تواند به خاطر تفاوت رویشگاه این جمعیت‌ها از نظر ارتفاع رویش از سطح دریا باشد.