مطالعه اسانس ارس Juniperus excelsa

ارس یکی از مهمترین سوزنی برگان بومی ایران است. ارس به عنوان یکی از مقاومترین درختان به سرماهای شدید (بیش از 40 درجه سانتیگراد زیر صفر) و خشکی، جایگاه ویژه‌ای در نواحی کوهستانی ایران دارد که می‌بایستی از کلیه جهات مورد بررسی قرار گیرد. در این پژوهش سعی شد که با بررسی ویژگیهای کمی و کیفی اسانس سرشاخه‌های سبز و میوه ارس علاوه بر شناسایی اجزای اسانس، اثر عوامل محیطی بر متابولیسم فرآورده‌های ثانوی مطالعه شود. برای بررسی اسانس ارس، سرشاخه‌های سبز و مخروط‌های ماده پایه‌های نر، ماده و نر-ماده‌ ارس پس از تقطیر با بخار توسط GC/MS تجزیه شدند. نتایج نشان داد که مقدار اسانس در مخروط‌های ماده ارس به طور چشمگیری زیادتر از سرشاخه‌های سبز است. روند تغییرات فصلی اسانس مخروط‌های ماده متفاوت از سرشاخه‌های ارس بوده، به طوری که مقدار اسانس مخروط‌های ماده در طول دوره رشد و نمو افزایش می‌یابد، ولی در سرشاخه‌های سبز کاهش می‌یابد. با تجزیه اسانس سرشاخه‌ها و مخروط‌های ماده، 32 ترکیب ترپنوییدی شناسایی شد که عمده‌ترین آنها عبارتند از α-pinene، limonene، trans-verbenol، cis- verbenol، verbenone، γ- elemene، elemol ، که α- pinene با میزان 70% بیشترین ترکیب اسانس‌ ارس را تشکیل می‌‌دهد. تغییرات فصلی هر یک از اجزای تشکیل دهنده اسانس ارس بسیار متفاوت می‌باشد. اثر خشکانیدن در جداسازی ترکیبات بسیار با ارزش بوده و کاربردهای اقتصادی دارد.