مطالعة ارتباط بین صفات مورفولوژیک با گل‌دهی در هم‌گروه‏های سیر ایرانی

‌این آزمایش با هدف تشخیص هم‌گروه‏های گل‌ده سیر (Allium sativum L.) و تعیین ارتباط صفات مورفولوژیکی با صفت گل‌دهی با استفاده از روش‏های آماری تجزیة واریانس، مقایسة میانگین‏ها، ضرایب همبستگی، تجزیة عامل، رگرسیون گام‌به‌گام، تجزیة مسیر و تجزیة خوشه انجام شد. در این پژوهش صفات گل‌دهی، تعداد، طول و عرض برگ، موقعیت طویل‏ترین برگ، طول و قطر ساقة مجازی، وزن سوخ و سیرچه، تعداد سیرچه در سوخ، درصد مادة خشک سیرچه و عملکرد در 30 هم‌گروه سیر ایرانی بررسی شد. نتایج تجزیة واریانس آزمایش بیانگر تفاوت معنا‏دار بین کلون‏ها در تمامی صفات ارزیابی‌شده بود. آزمون ضرایب همبستگی، وجود همبستگی منفی معنا‏دار بین صفت گل‌دهی با صفات تعداد، طول و عرض برگ، موقعیت طویل‏ترین برگ، قطر ساقة مجازی، وزن سوخ و سیرچه، تعداد سیرچه در سوخ و عملکرد، و همبستگی مثبت معنا‏دار با صفات طول ساقة مجازی و درصد مادة خشک سیرچه را نشان داد. آزمون تجزیه به عامل‏ها نشان داد که در عامل اول، بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات تعداد و عرض برگ، قطر ساقة مجازی، وزن سوخ و عملکرد و در عامل دوم بیشترین ضرایب مثبت مربوط به صفات طول برگ، طول ساقة مجازی و وزن سیرچه بود. تجزیة رگرسیون گام‌به‌گام نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته، طول ساقة مجازی و طول برگ بیشترین همبستگی را با گل‌دهی داشتند. آزمون تجزیة علیت (مسیر) نیز نشان داد که صفات تعداد برگ در بوته و طول برگ بیشترین تأثیر منفی مستقیم و صفت طول ساقة مجازی بیشترین تأثیر مثبت مستقیم را بر گل‌دهی داشتند. بر‌اساس تجزیة کلاستر صفات، کل هم‌گروه‏های سیر به دو زیر‌خوشة گل‌ده و غیرگل‌ده تفکیک شدند. نتایج این پژوهش نشان داد صفات مورفولوژیکی مؤثر بر گل‌دهی به‌ویژه طول کمتر برگ، طول ساقة مجازی بیشتر و تعداد کمتر برگ در بوته، می‌توانند به‌منزلة نشانگرهای مورفولوژیکی در برنامه‏های به‏نژادی و تولید بذر سیر استفاده شوند.