مدیریت اثربخش و کتابخانه‌های دانشگاهی ایران: تبیین دیدگاه‌های مدیران و کارکنان بر اساس الگوی پارسونز

هدف: هدف این پژوهش بررسی عوامل اثربخشی سازمانی شامل انطباق، کسب هدف، انسجام و مشروعیت در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران، از دیدگاه مدیران و کارکنان است. روش: روش تحقیق پیمایشی و از نوع کاربردی است و جامعۀ پژوهش، تمامی مدیران و کارکنان کتابخانه‏های مرکزی و دانشکده‌ای دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بودند. از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای استفاده شد و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامۀ تعدیل‌شدۀ استاندارد بود. روایی پرسشنامه، از طریق متخصصان و پایایی آن، از طریق آزمون آلفای کرونباخ و بازآزمایی سنجیده شد. یافته‌ها: نتایج به‌دست آمده نشان داد که از دیدگاه مدیران، فقط بین میانگین نمره‌های مؤلفۀ کسب هدف و حد مطلوب تفاوت وجود ندارد(p-value=0/137)؛ در حالی‌که در سایر موارد از دیدگاه آنان تفاوت معنادار است. از دیدگاه کارکنان، بین میانگین نمره‌های همۀ عوامل اثربخشی سازمانی و حد مطلوب، تفاوت وجود دارد (p-value=0/000). مؤلفۀ «کسب هدف»، بااهمیت‌ترین مؤلفه از دیدگاه مدیران و مؤلفۀ «مشروعیت» مهم‌ترین مؤلفه از دیدگاه کارکنان کتابخانه‌های دانشگاهی ایران هستند. افزون بر آن، مشخص شد که میانگین دیدگاه مدیران نسبت به میانگین دیدگاه کارکنان، در همۀ مؤلفه‌های اثربخشی پارسونز (انطباق، کسب هدف، انسجام و مشروعیت) بالاتر بود؛ همچنین، مشخص شد که تفاوت معناداری بین دیدگاه مدیران و کارکنان کتابخانه‌های دانشگاهی ایران نسبت به مدیریت کتابخانه‌های دانشگاهی با توجه به چهار عامل اثربخشی پارسونز وجود دارد. بین دیدگاه مدیران کتابخانه‌های دانشگاهی ایران بر حسب جنسیت با توجه به چهار عامل اثربخشی پارسونز، تفاوت معناداری وجود نداشت. در نهایت، مدیران و کارکنان، اثربخشی مدیریت کتابخانه‌های مورد بررسی را به‌ترتیب، در حدود سطح خوب و متوسط ارزیابی کردند.