محاسبه بهره‌وری سازگار با محیط‌زیست در بخش کشاورزی

کشاورزی به‌طور بالقوه یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث تخریب محیط‌زیست می‌شود. به‌طوری‌که در اکثر مواقع استفاده‌ بی‌رویه از کود و سموم شیمیایی برای رسیدن به بهره‌وری بیشتر در بخش کشاورزی اثرات بد زیست‌محیطی را به دنبال دارد. لذا در تحقیق حاضر به محاسبه‌ رشد بهره‌وری کشاورزی ایران با در نظر گرفتن اثرات زیست‌محیطی در دوره زمانی 90-1370 پرداخته‌‌شده است. در این مطالعه از روش شاخص مالمکوئیست نهاده‌گرا با استفاده از تابع فاصله و شاخص بهره‌وری تعدیل‌یافتۀ سازگار با محیط‌زیست استفاده‌شده است. نتایج نشان ‌می‌دهد که میزان رشد بهره‌وری زیست‌محیطی 7/3 درصد و میزان رشد بهره‌وری معمولی2/3 درصد می‌باشد. درواقع میزان رشد بهره‌وری زیست‌محیطی محاسبه‌شده بیشتر از میزان رشد بهره‌وری معمولی، برآورد گردیده است. این نتیجه نشان می‌دهد که در بررسی بهره‌وری زیست‌محیطی، علاوه بر اینکه بهره‌وری تولید محصولات دارای ارزش بازاری موردنظر قرارگرفته است، بلکه، اهتمام بخش کشاورزی مبنی بر کنترل آلاینده‌های مورد‌نظر نیز در نظر گرفته‌شده‌ است. لذا پیشنهاد می‌گردد، به‌منظور اجتناب از برآورد بیش‌از‌حد بهره‌وری همواره اثرات منفی زیست‌محیطی فعالیت‌های کشاورزی در محاسبات بهره‌وری مدنظر قرار گیرند. همچنین یافته‌ها حاکی از کاهشی بودن نرخ رشد بخش کشاورزی است. این امر به دلیل بیشتر بودن نرخ رشد نهاده موجودی سرمایه نسبت به نرخ رشد محصولات در بخش کشاورزی است. ازجمله راه‌کارهای افزایش این نرخ، جلوگیری از خارج شدن سرمایه از بخش کشاورزی و اولویت‌بندی سرمایه‌گذاری باهدف افزایش بهره‌وری است.