لبخند و خنده در ادبیات و هنر سانسکریت و ادیان هند

لبخند و خنده در ادبیات و هنر سانسکریت پیوند مستقیم با حیات کیهانی دارد. در روایت‌های اساطیری لبخند و خنده خدایان جزء آموزه‌های بشری است. نمودهای این دو خصیصه گاهی چنان مبهم است که تبیین منطقی آن دشوار به نظر می‌رسد. حال باید دید که راز لبخند و خنده در تماثیل چه مفهومی دارند؟ آیا زیباشناسی هنری است؟ یا جلوه‌هایی از مفاهیم قدسی که حیات فکری ادیان هند را می‌سازند؟ آئین هندویی لبخند و خندۀ خدایان و انسان را می‌پذیرد و آنها را با رهایی از چرخه حیات یا سمساره مرتبط می‌داند. آئین جینی به نفی خنده و تحدید لبخند می‌پردازد زیرا خنده ناآگاهانه شک‌برانگیز است و چرخۀ حیات را دشوار می‌سازد. آئین بودایی لبخند را به دو ویژگی لبخند ظاهری و باطنی تبدیل می‌کند که متعلق به خدایان و انسان می‌باشند اما خنده متعلق به انسان‌های کامل است که بر اثر آگاهی از حقیقت رنج و سمساره به نیروانا و دانش مطلق رسیده‌اند.