عصاره‌گیری، فرمولاسیون و اثربخشی گیاه زعفران (Crocus sativus L.) به عنوان یک داروی ضدافسردگی در مقایسه با ایمی‌پرامین

در طب سنتی ایران از زعفران به‌عنوان یک عامل بالابرنده خلق و نشاط‌آور یاد می‌شود. با توجه به بررسی کتابخانه‌ای صورت گرفته از سال 2003 – 1966 به جز 2 مطالعه که به بررسی اثرات زعفران بر روی حافظه و به‌خصوص اثر آن در هیپوکامپ پرداخته است، مطالعه دیگری که اثرات آن را روی CNS و به ویژه افسردگی بررسی کرده باشد، موجود نمی‌باشد. با عنایت به مصرف کاملاً رایج زعفران یا چای زعفران در درمان افسردگی‌های خفیف در طب سنتی ایران و عدم بررسی علمی این خاصیت زعفران، در یک کارآزمایی بالینی دوسویه‌بی‌خبر با کنترل داروی ضد‌افسردگی کلاسیک (ایمی‌پرامین)، این اثر زعفران با ایمی‌پرامین مقایسه گردید. عصاره‌گیری با استفاده از اتانل 80 درجه و با روش پرکولاسیون صورت پذیرفت، عصاره به‌دست‌آمده توسط دستگاه تقطیر در خلا تغلیظ شد و پس از انجام عمل گرانولاسیون به صورت کپسول‌های حاوی 10 میلی‌گرم عصاره زعفران در‌آمد. بررسی به صورت کارآزمایی بالینی دو سویه‌بی‌خبر انجام شد و دو داروی ایمی پرامین و کپسول زعفران با دوزهای به ترتیب 100 و 30 میلی‌گرم در روز در کپسول‌های مشابهی قرار گرفت. در طول مطالعه درمانگر و بیمار از نوع دارو اطلاعی نداشتند. 30 بیمار در هفته‌های صفر، یک، دو، سه، چهار و شش از نظر مقیاس هامیلتون برای افسردگی و چک لیست عوارض جانبی بررسی شدند. مقایسه‌ یافته‌های این مطالعه نشان داد که ایمی‌پرامین و زعفران دارای اثر یکسانی بر روی بیماران افسرده سرپایی با شدت خفیف تا متوسط می‌باشند. از نظر عوارض جانبی به‌جز عوارض آنتی‌کولینرژیک ایمی‌پرامین، اختلاف معنی‌داری مشاهده نگردید. با توجه به این مطالعه بالینی و مطالعه preclinical انجام شده می‌توان عنوان نمود که زعفران با دوز mg/day 30 اثرات ضد‌افسردگی قابل توجهی در بیماران افسرده سرپایی با شدت خفیف تا متوسط دارد.